خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – فاطمه ملک پور؛ صنعت قطعه سازی آذربایجان شرقی از گذشته تاکنون یکی از صنایع پیشرو و تأثیرگذار در کشور بوده است. واحدهای صنعتی باشکوه و عظیمی که مانند یک شهر صنعتی در گذشته در تبریز احداث شده‌اند قلب تپنده صنعت استان بودند. صنعتی که با تمام ناملایمات و سپری کردن روزهای سخت تحریم هنوز هم پا برجاست و همچنان به آینده امیدوار است.
اکنون مدتیست که بخشی از قطعات پازل صنعت قطعه سازی آذربایجان شرقی با هم همخوانی ندارد و به نوعی معادله تولید در این حوزه به هم ریخته است و قطعه سازان استان با مشکلات عدیده ای مواجه هستند. هر چند تولیدکنندگان در تلاش برای برون رفت از مشکلات به دنبال یافتن راهی برای تداوم تولید هستند ولی با این وجود می‌توان نگرانی و احساس خطر را در چشم‌های قطعه سازان استان دید.
تدوام تولید مستلزم مولفه‌هایی است که در نهایت بخش بزرگی از مسائل در بخش تولید به نحوه حمایت دولت ختم می‌شود. بدون تردید؛ تولید مانند یک موجود زنده با مراقبت و حمایت به رشد و بالندگی می‌رسد، رشدی که چرخه اقتصاد را به حرکت درمی آورد موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز به آن تاکید کرده‌اند. در این میان نامگذاری امسال به عنوان سال مهار تورم و رشد تولید از سوی مقام معظم رهبری نقطه عطفی برای بخش تولید است و حساسیت ویژه این بخش را در کشور تداعی می‌کند.
فرسودگی ماشین‌آلات صنعتی مانعی برای رشد تولید
یکی از فعالان صنعت قطعه سازی در تبریز به خبرنگار مهر می‌گوید: تبریز روزگاری با وجود واحدهای قطعه ساز و مجموعه سازان با شکوه و بزرگ مهد صنعت بود و جایگاه ویژه ای در کشور داشت ولی اکنون گویی توسعه این صنعت در تاریخ جا مانده است.
علی امینی با بیان اینکه بسیاری از مشکلات قطعه سازان استان مشترک است، می‌افزاید: یکی از مهمترین مشکلات این صنعت که تولیدکنندگان را به شدت آزار می‌دهد فرسوده بودن ماشین آلات صنعتی است.
وی با اشاره به اینکه بهترین روش برای مهار تورم و افزایش تولید ورود تکنولوژی و ماشین آلات جدید به کشور است، می‌گوید: تجهیز ماشین آلات صنعتی بروز در کارخانه‌ها باعث افزایش کیفیت و قیمت تمام شده پایین محصولات می‌شود که این موضوع موجب افزایش رقابت پذیری و صادرات می‌شود.
این قطعه ساز تبریزی ادامه می‌دهد: اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات تکنولوژی اختصاص می‌یافت می‌توانستیم کارهای بسیاری در این حوزه انجام دهیم.
امینی تاکید می‌کند: با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه، سرمایه در گردش واحدهای قطعه سازی نسبت به ۱۰ سال گذشته، کاهش چشمگیری یافته است به طوری که در این شرایط واحدهای قطعه ساز دچار روزمرگی شده‌اند و فعالان این حوزه نمی‌توانند به سرمایه گذاری‌های بیشتر در آینده فکر کنند.
وی با اشاره به تأثیر قیمت گذاری دستوری بر نابودی صنعت قطعه سازی می‌گوید: قیمت گذاری دستوری بلای جان قطعه سازان شده است.
این قطعه ساز تبریزی می‌گوید: زمانی که خودروسازان با قیمت گذاری دستوری، خودرو را با ضرر به مصرف کنندگان تحویل می‌دهند قطعه سازان دچار مشکل می‌شوند این معضل باید حل شود چرا که این سیاست علیه رشد و پیشرفت این صنعت است.
افزایش مشکلات موجب شده صنعت قطعه سازی هر روز ضعیف‌تر و کوچک‌تر شود امینی می‌افزاید: افزایش مشکلات موجب شده صنعت قطعه سازی هر روز ضعیف‌تر و کوچک‌تر شود برای مثال در گذشته فعالان این صنعت ۱۰۰ تن فولاد خریداری می‌کردند ولی اکنون وضعیت به گونه‌ای شده است که ۱۰ تن فولاد تهیه می‌کنند البته در این زمینه مواد اولیه را از بورس نمی‌توانیم تهیه کنیم و مجبور می‌شویم مواد اولیه را از دلالان با بیش از ۲۰ درصد قیمت واقعی خریداری کنیم.
وی اضافه می‌کند: برای رفع موانع و مشکلات جلسات مختلفی با مسئولان متولی برگزار و راهکارهای متعددی برای برون رفت از این وضعیت ارائه شده است ولی متأسفانه مشکلات صنعت قطعه سازی همچنان ادامه دارد.
وی با بیان اینکه آذربایجان شرقی ظرفیت بسیار زیادی در صنعت قطعه سازی و خودروسازی دارد، اظهار می‌کند: در آذربایجان شرقی ۱۱ خودروساز وجود دارد که از میان این شرکت‌ها ۹ خودروساز سنگین هستند.
این قطعه ساز تبریزی می‌گوید: سالانه حدود پنج هزار موتور سنگین وارد کشور می‌شود این در حالی است که واحدهای صنعتی بزرگ و پیشرفته تبریز مانند چرخشگر و ایدم می‌توانند موتورهای دیزلی کل کشور را تأمین کنند.
امینی می‌افزاید: اگر دولت از قطعه سازان استان حمایت کند فعالان توانمند این صنعت علاوه بر رفع نیاز داخل می‌توانند محصولات تولیدی را به بازار جهانی صادر می‌کنند چرا که محصولات موتور و گیربکس همگام با استاندارد دنیا تولید می‌شود.
این قطعه ساز تبریزی ادامه می‌دهد: با سرمایه گذاری کم و حمایت از این کارخانه‌ها می‌توانیم تحول اساسی در این صنعت ایجاد کنیم که با صادرات مانع خروج ارز می‌شویم.
معضل کمبود مواد اولیه
امینی با تاکید بر عواقب کمبود مواد اولیه در این صنعت می‌گوید: این شرکت هر ماه حدود ۳۰۰ تن ورق استفاده می‌کند که اکنون با کمبود مواد اولیه در روزهای آینده نمی‌دانیم این معضل چگونه باید پشت سر بگذاریم.
وی با بیان اینکه با وجود تحریم‌ها همواره برای توسعه این صنعت در نمایشگاه‌های خارجی شرکت می‌کنیم، می‌افزاید: بازار به گونه‌ای شده که برای تهیه مواد اولیه باید پول را نقد بدهیم این در حالی است که هیچ وقت نتوانسته‌ایم طلبمان را به موقع از خودروسازان بگیریم.
این قطعه ساز تبریزی ادامه می‌دهد: در حال حاضر با قیمت سال گذشته کار می‌کنیم که این موضوع باعث می‌شود پول ارزش خود را از دست بدهد و در تأمین سرمایه در گردش دچار مشکل شویم.
وی می‌افزاید: یکی دیگر از مشکلات قطعه سازان این است که هنوز طلبمان را خودروسازان نگرفته‌ایم ولی اداره کل امور دارایی برای ارزش افزوده ما را جریمه کرده است.
تداوم تولید با وضعیت کنونی قطعه‌سازان امکان‌پذیر نیست
در این زمینه مدیر عامل یک شرکت قطعه سازی در تبریز با بیان اینکه مشکلات قطعه سازان استان یکسان است، به خبرنگار مهر می‌گوید: ماشین آلات این کارخانه ۴۱ سال کار کرده‌اند و اکنون به دلیل فرسودگی تمام ماشین آلات باید بروز شوند که در این زمینه دولت باید از قطعه سازان حمایت کند.
ماشین آلات این کارخانه ۴۱ سال کار کرده‌اند و اکنون به دلیل فرسودگی تمام ماشین آلات باید بروز شوند سینا محمودی با اشاره به اینکه تولیدات این کارخانه به شرکت‌های مادر خودروسازی داده می‌شود، می‌افزاید: یکی از دستگاه‌های مهم کارخانه که تمام زنجیره تولید شرکت به این دستگاه بستگی دارد یک سال است که خراب شده است با وجود درخواست‌ها و مکاتبات فراوان نتوانسته‌ام ارز مورد نیاز خود را از بانک بگیرم، با این وضعیت نمی‌شود تولید کرد.
وی ادامه می‌دهد: تمام اقدامات برای تهیه این دستگاه انجام و شش ماه قبل ثبت سفارش شده ولی بانک مرکزی ارز مورد نیاز را نمی‌دهد.
این مدیر عامل شرکت قطعه سازی می‌گوید: روزگاری دریایی از صنعت در آذربایجان شرقی پایه ریزی شده بود و صنعت قطعه سازی استان در گذشته روزگار بسیار باشکوه داشت ولی متأسفانه اکنون ماشین آلات فرسوده از حال نابودی است.
محمودی تاکید می‌کند: هر شرکت صنعتی مانند یک شهر با عظمت اقتصاد استان را متحول می‌کرد و در بسیاری از بخش‌های مرتبط صنعتی در کشور پیشران بودیم.
هفت خان مشکلات تأمین ماشین‌آلات صنعتی
وی با اشاره به قیمت بسیار بالای زمین در شهرک‌های صنعتی می‌گوید: فرسودگی ماشین آلات بهره وری را پایین می‌آورد و هزینه‌های تولید افزایش می‌دهد.
این مدیر عامل شرکت قطعه سازی اظهار می‌کند: تجهیز کارخانه‌ها به ماشین آلات بروز و پیشرفته مستلزم اعطای تسهیلات ویژه است که در این زمینه نیز تنها می‌توانیم دستگاه‌های دست دوم وارد کنیم.
محمودی با بیان اینکه درد تمام قطعه سازان یکسان است، می‌گوید: دولت برای رفع موانع و تعیین تکلیف وضعیت قطعه سازان استان باید یک کار جدی و عملی انجام دهد.
وی می‌افزاید: از هفت خان مشکلات تأمین ماشین آلات صنعتی هم بگذریم این بار ماشین آلات به دلیل مشکلات گمرکی در گمرک می‌مانند تا به نوعی بخش تولید نتواند توسعه یابد.
قطعه‌سازی یک صنعت پایه و کشنده است
عضو انجمن نیرو محرکه و قطعات خودرو آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه تمام مشکلات فعالان صنعت قطعه سازی به دو بخش کشوری و استانی تقسیم بندی می‌شود، به خبرنگار مهر می‌گوید: مشکلات قطعه سازان در بسیاری از جلسات مطرح شده ولی تا کنون حل نشده است.
رضا پاشایی می‌گوید: قطعه سازی یک صنعت پایه و کشنده است و در صورت حمایت ویژه دولت از تولیدکنندگان می‌توانیم پیشران تمام صنایع باشیم.
افت جایگاه صنعت قطعه‌سازی آذربایجان‌شرقی به رده پانزدهم
وی با بیان اینکه حمایتی از سوی دولت انجام نمی‌شود، می‌گوید: آذربایجان شرقی زمانی با رتبه دوم، قطب صنعتی کشور بوده ولی اکنون قرارگیری در رتبه پانزدهم بسیار نگران کننده است.
وی ادامه می‌دهد: نحوه کار به گونه‌ای شده که مواد اولیه را نقدی تهیه می‌کنیم ولی خودروسازان هزینه محصولات تولیدی را با ۱۰ ماه تأخیر به ما می‌دهند که در این زمینه با توجه به وضعیت به وجود آمده قطعه سازان می‌خواهند از بازار خارج شوند.
ضرورت تدوین قراردادهای برد – برد مابین قطعه‌سازان و خودروسازان
پاشایی با بیان اینکه دولت می‌تواند قراردادی تدوین کند که این معامله‌ها به ضرر قطعه سازان نباشد، می‌افزاید: قراردادهای مابین قطعه سازان و خودروسازان باید به صورت برد – برد باشد تا این اتفاق نیفتد وضعیت به این موال خواهد بود.
عضو انجمن نیرو محرکه و قطعات خودرو آذربایجان شرقی ادامه می‌دهد: دولت با اعطای زمین مناسب، تسهیلات مورد نیاز برای تأمین نقدینگی، ماشین آلات صنعتی و مواد اولیه می‌تواند تا حدودی در این شرایط در قطعه سازان استان حمایت کند.
عدم تخصیص ارز؛ مهمترین مشکل قطعه‌سازان
وی موضوع تخصیص ارز را مهمترین مشکل قطعه سازان دانسته و می‌گوید: قطعه سازان استان مشکلات بسیاری دارند ولی موضوع فرسودگی ماشین آ لات آسیب زیادی به این صنعت می‌زند که البته در این زمینه نمی‌توانیم ماشین آلات صنعتی مورد نیاز خود را وارد کنیم که این موضوع مغایر با افزایش تولید و بهره وری است.
آذربایجان‌شرقی ظرفیت تولید ۷۰ درصد قطعات خودرو کشور را دارد
اما در همین زمینه معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه با وجود حدود ۳۰۰ واحد قطعه سازی در استان بیشترین تعداد قطعه سازان کشور را داریم، به خبرنگار مهر می‌گوید: قطعه سازان آذربایجان شرقی ظرفیت تولید بیش از ۷۰ درصد قطعات مورد نیاز انواع خودروهای تولیدی کشور را دارند.
صنعت قطعه سازی یکی از ۱۵ رشته صنعت پیشران در اولویت استان آذربایجان شرقی است آرش نگاهبانی با اشاره به مشکلات قطعه سازان استان می‌افزاید: صنعت قطعه سازی یکی از ۱۵ رشته صنعت پیشران در اولویت استان آذربایجان شرقی است که امسال به محض ابلاغ اعتبار تبصره ۱۸ تسهیلات مورد نیاز به قطعه سازان اعطا خواهد شد.
وی در خصوص اهمیت تأمین مواد اولیه مورد نیاز قطعه سازان استان می‌گوید: از طریق بهین یاب قطعه سازان به بورس کالا معرفی می‌شوند تا به صورت مستقیم مواد اولیه مورد نیاز خود را از بورس کالا تأمین کنند.
وی به نحوه انعقاد قراردادهای مابین قطعه سازان و خودروسازان اشاره می‌کند و می‌گوید: در قراردادهای منعقد شده با قطعه سازان حسن انجام کار و الزامات یک جانبه است در صورتی که قراردادهای خودروسازان باید دو جانبه باشد برای مثال در متن قرارداد برای قطعه‌سازان ۲۰ درصد ضرر تعریف شده است یعنی به عبارتی اگر محموله یک روز تأخیر داشته باشد قطعه سازان متحمل ضرر خواهند شد در حالی که چنین مواردی برای خودروسازان وجود ندارد و برای خودروسازان حسن انجام کار تعریف نشده است.
معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی ادامه می‌دهد: با توجه به جلساتی که برگزار شده دکتر خلخالی معاون مدیرکل دفتر خودرویی وزارت صمت قول داده این موضوع از سوی وزارت صمت پیگیری شود.
راه‌اندازی خط تولید بدنه و رنگ خودرو سمند مطالبه مردم آذربایجان‌شرقی است
نگاهبانی با اشاره به اعلام آمادگی خودروسازان استان برای تولید تمام قطعات خودرو سمند سورن در استان می‌گوید: راه اندازی خطوط تولید بدنه و رنگ خودرو سمند درخواست جامعه صنعت استان است و به نوعی این موضوع یک مسئله حیثیتی برای صنعت خودروسازی و قطعه سازی استان است.
وی می‌افزاید: تاکنون ایران خودرو هیچ اقدامی در خصوص راه اندازی خط بدنه و رنگ خودرو سمند در استان انجام نداده است در حالی که سرمایه گذاری در این حوزه در استان مزایای بسیاری دارد برای مثال اگر این خط تولید در سایر استان‌ها راه اندازی شود هزینه ۱۰ برابری نسبت به آذربایجان شرقی نیاز است چرا که در آذربایجان شرقی زیرساخت مورد نیاز آماده است.
تکمیل زنجیره تولید با راه‌اندازی خط رنگ و بدنه خودروی سمند
معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه بخش خصوصی آماده سرمایه گذاری در این حوزه است، تاکید می‌کند: راه اندازی خط رنگ و بدنه خودروی سمند بسیار مهم است و به عنوان یک مطالبه مردمی در استان مطرح است چرا که با ایجاد این خطوط، زنجیره تولید تقریباً در استان تکمیل می‌شود.
وی با بیان اینکه ایران خودرو حاضر به سرمایه‌گذاری در آذربایجان شرقی نیست، می‌گوید: با توجه به بازدیدهایی که از مجموعه صنعتی چرخشگر داشتیم خط موتور این واحد صنعتی نیز آماده است اگر ایران خودرو با سرمایه‌گذاری در استان موافقت کند این مجموعه صنعتی نیز آماده تأمین موتورهای مورد نیاز است.
معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی اظهار می‌کند: با توجه به درخواست و مطالبه مردم آذربایجان، مکاتبات بسیاری با متولیان امر داشته‌ایم و این موضوع را با قدرت پیگیری می‌کنیم.
صادرات قطعات خودرو تولیدی آذربایجان شرقی به بازارهای جهانی اهمیت بالایی دارد نگاهبانی به اهمیت صادرات قطعات خودرو تولیدی آذربایجان شرقی به بازارهای جهانی اشاره می‌کند و می‌گوید: برای راه اندازی خط رنگ و بدنه خودروی سمند در استان یک اراده ملی نیاز است که با توجه به ظرفیت‌های صنعتی استان این اراده باید از سوی مسئولان ایران خودرو انجام شود تا شبکه انحصاری این صنعت شکسته شود.
وی اضافه می‌کند: با تحقق مطالبه مردم آذربایجان در خصوص راه اندازی خط رنگ و بدنه خودروی سمند و توسعه قطعه سازان استان برای چند هزار نفر اشتغال ایجاد می‌شود که این موضوع تحول ویژه ای در اقتصاد استان به وجود خواهد آورد.
حمایت از صنعت قطعه‌سازی با رونق ساخت داخل
در این زمینه معاون مدیر کل دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: جریان ایجاد شده در رابطه با رونق ساخت داخل در واقع در راستای حمایت از صنعت قطعه سازی است.
ابوالفضل خلخالی با اشاره به ضرورت شناسایی ظرفیت‌های صنعت قطعه سازی می‌افزاید: تا جایی که امکان داشته باشد با حمایت از صنایع قطعه سازی از واردات قطعات خارجی جلوگیری می‌کنیم.
وی ادامه می‌دهد: در جلسات متعدد مسائل مختلفی در زمینه تخصیص ارز برای واحدهای قطعه‌ساز مطرح می‌شود که کارشناسان این موارد را پیگیری می‌کنند امیدواریم این موارد به زودی حل شود.
معاون مدیر کل دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید می‌کند: باید با افزایش هم افزایی بین نهادهای متولی برنامه‌هایی برای تولید قطعات مشترک تدوین کنیم تا مقیاس اقتصادی داشته باشند.
خلخالی با اشاره به نحوه قیمت گذاری بر روی قطعات خودرو می‌گوید: پارامترهای مختلفی در جامعه وجود دارد که بر روی این موضوع تأثیر می‌گذارند البته تا حدودی توانسته‌ایم قیمت‌ها را اصلاح کنیم.
وی بهره گیری از دانش بومی در حوزه صنعت را بسیار مهم دانسته و می‌افزاید: با افزایش دانش بومی در صنعت بسیاری از مشکلات در این حوزه مرتفع می‌شود.
بر اساس این گزارش؛ قطعه سازان آذربایجان شرقی با مشکلات بسیاری مواجه هستند، مشکلاتی که مانع رشد تولید و توسعه این صنعت شده است. افزایش ناگهانی قیمت و کمبود مواد اولیه، تأمین سرمایه در گردش، تسهیلات بانکی، ماشین آلات فرسوده همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا رمقی برای این صنعت باقی نگذارند ولی به گفته قطعه سازان اگر دولت حتی حمایت اندکی از فعالان صنعت قطعه سازی داشته باشد تولیدکنندگان مانند همیشه برنده این جنگ نابرابر اقتصادی خواهند بود.
