به گزارش خبرگزاری مهر، ذبیح الله خدائیان در اجلاس بین‌المللی «روش‌های نوین آمبودزمانی، ویژگی‌های ملی و رویکردهای جهانی» که در کازان پایتخت جمهوری تاتارستان فدراسیون روسیه برگزار شد، به بیان نکاتی پیرامون ضرورت اخلاق حرفه‌ای آمبودزمانی پرداخت.
وی افزود: سال‌ها پیش، زمانی که نخستین جرقه‌های اندیشه آمبودزمانی زده شد، شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که این ایده در طول زمان، سازوکارهایی چنین گسترده در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی پیدا کند و این موارد همه، مدیون توجه جدی دست‌اندرکاران مسائل آمبودزمانی در کشورها به حقوق انسان و ضرورت صیانت از آن است.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور تصریح کرد: آمبودزمان‌ها در روند تکاملی خویش، هرسال گامی به جلو برداشته و با آمیختن تجربه‌های پیشین و با روش‌های جدید ناشی از به اشتراک‌گذاری دانش و تجربه اعضا، زمینه‌های دستیابی به روش‌های اثربخش در حفظ حقوق شهروندان را فراهم آورده‌اند.
خدائیان گفت: امروزه آمبودزمان‌ها درجایی ایستاده‌اند که هرکدام از آن‌ها را می‌توان بسته‌های تجربه‌ای گران‌بها در صیانت از حقوق انسان‌ها در میدان تعامل با دولت‌ها پنداشت.
خزانه دار کل و عضو هیأت مدیره در انجمن آمبودزمان آسیایی خاطرنشان کرد: اعتقاد راسخ دارم که آمبودزمان‌ها با گذر از مراحل اولیه نهادسازی و مشکلات فراوان این دوره، در حال ورود به مرحله‌ای هستند که در آن باید، عوامل ایجادکننده اخلال در کارکردهای سازمانی با منشأ درونی را مورد توجه قرارداد و راهکارهایی برای مقابله با آن طراحی نمود.
خدائیان با بیان اینکه آمبودزمان‌ها به‌تدریج در مسیر زمان قدرتمند می‌شوند، افزود: بنابراین عدم سوءاستفاده از قدرت به یکی از این نقاط توجه تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: آمبودزمان‌ها در کارکرد خود با طرف‌هایی روبه رو هستند که از نظر دارا بودن میزان قدرت، دسترسی به منابع و در اختیار داشتن اطلاعات، با یکدیگر برابر نیستند، لذا آمبودزمان باید در بررسی‌های خویش، جانب بی‌طرفی را رعایت نماید.
اصل انصاف از دیگر اصول مهم حقوقی بود که رئیس سازمان بازرسی با یادآوری آن تاکید کرد که آمبودزمان‌ها ملزم به رعایت آن در فعالیت‌های خود هستند.
وی بیان کرد: هم رجوع کنندگان به آمبودزمان‌ها و هم موضوعات مورد بررسی آن‌ها از نوعی واحد نیستند به همین دلیل، رعایت اصل عدم تبعیض به‌عنوان اصلی پراهمیت در دستور کار آمبودزمان قرار می‌گیرد.
خدائیان یادآور شد: تأکید دائمی بر رعایت اخلاق حرفه‌ای آمبودزمانی، این نهاد را از مشکلاتی که ممکن است در آینده گریبان گیر آن شود، تا حدود زیادی در امان خواهد داشت.
تبیین اصول اخلاق حرفه‌ای آمبودزمانی، ارائه تعاریف دقیق و همراه با مصداق این اصول، به هم‌اندیشی گذاردن روش‌های تقویت اصول یادشده، استفاده از تجارب دیگران در خصوص موانع جاری شدن این اصول در میدان عمل، یافتن گلوگاه‌های اصلی اجرای اصول اخلاق حرفه‌ای آمبودزمانی و شیوه‌های ترغیب و تشویق آمبودزمان‌ها به پایبندی حداکثری به اصول یادشده، از جمله الزاماتی بود که خدائیان به‌عنوان مقدمه‌ای برای قضاوت در خصوص حفظ شایستگی‌های حرفه‌ای آمبودزمانی مورد تاکید قرار داد.
وی با بیان اینکه انجام دقیق و شایسته وظایف یک آمبودزمان، مسئله‌ای نیست که به‌خودی‌خود، تحقق پیدا کند، خاطرنشان کرد که آمبودزمان نیز مانند هر سازمان دیگری، نیازمند گردآوری عوامل بهینه‌ساز فعالیت‌ها از ایجاد محرک‌های اثربخش گرفته تا کنترل‌های دائمی هستند و در این میان آنچه آمبودزمان‌ها را موفق‌تر از همیشه در کار خود نگه خواهد داشت، پایبندی حداکثری به رعایت اصول پیش‌گفته است.
خدائیان ادامه داد: سازمان بازرسی کل کشور جمهوری اسلامی ایران برای انجام وظایف خود حق بازرسی و نظارت بر کلیه مراجع حکومتی را در راستای حفاظت از حقوق ملت دارد. همچنین اگر حقی از کسی توسط دستگاه‌های اجرایی تضییع شود آن شخص می‌تواند مراتب را به سازمان بازرسی کل اعلام نماید و سازمان بازرسی موضوع را بررسی و در صورت احراز تخلف و نقض حقوق آن شخص، متخلف را به مرجع قضائی معرفی می‌کند.
وی یادآور شد: در کشور جمهوری اسلامی ایران به لحاظ اهمیتی که حقوق شهروندی دارد حقوق اساسی ملت از قبیل آموزش رایگان، حق مسکن، آزادی بیان یا ممنوعیت دخالت در حریم خصوصی افراد در قانون اساسی پیش بینی شده و نباید توسط کارگزاران حکومتی نقض شود. برای حمایت از این حقوق سازمانی تحت عنوان سازمان بازرسی کل در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پیش بینی شده که این سازمان نظارت بر اجرای صحیح قانون و حسن جریان امور را در کلیه مراجع حکومتی بر عهده دارد.
رئیس سازمان بازرسی با بیان اینکه همه دستگاه‌های حکومتی موظف هستند اسناد و مدارک موردنیاز سازمان بازرسی کل را در اختیار این سازمان قرار دهند و در صورت استنکاف از این کار، مجرم محسوب می‌شوند، گفت: همچنین پیشنهادهایی که سازمان بازرسی کل به جهت اجرای صحیح قانون و تضمین حقوق افراد ارائه می‌دهد، از طرف دستگاه‌های حکومتی لازم‌الاجرا است و سرپیچی از آن جرم است.
وی افزود: برای دسترسی سریع مردم به سازمان بازرسی کل، سامانه‌های الکترونیکی پیش‌بینی‌شده و مردم می‌توانند شکایات خود را به‌صورت الکترونیکی به سازمان بازرسی کل اعلام نموده و نتیجه را تا پایان از همان طریق دریافت کنند.
خدائیان تاکید کرد: هرچند سازمان بازرسی کل مرجع غیر قضائی است؛ اما در موارد نقض شدید قانون، بازرسان این سازمان حق تحقیق از متخلف را داشته و سپس پرونده را به مرجع قضائی ارجاع می‌دهند.
خزانه دار کل و عضو هیأت مدیره در انجمن آمبودزمان آسیایی خطاب به رؤسای دستگاه‌های آمبودزمانی و نظارت و بازرسی، مسئولین مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و اندیشمندان حوزه حکمرانی و حقوق بشر که در این اجلاس حضور داشتند، گفت: اگرچه راهی سخت را در پیش داریم؛ اما شیرینی رضایتمندی انسان‌هایی که به‌واسطه فعالیت‌های ما به حقوق خویش دست‌یافته‌اند، تلخی‌های این مسیر را از کام ما خواهد زدود.
