به گزارش خبرگزاری مهر، سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرد: در ۶ ماهه نخست سال جاری آمار تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور با رشد ۲۲.۳ درصدی مواجه بوده و از ۲۲۴ فوتی در نیمه اول سال گذشته به ۲۷۴ فوتی در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ رسیده است.
در ۶ ماهه اول امسال ۲۷۴ نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند که از این تعداد ۱۹۲ نفر مرد و ۸۲ نفر زن بوده‌اند.
افزایش ۲۲.۳ درصدی تلفات گازگرفتگی در نیمه اول سال جاری درحالی است که عمده مرگ‌های ناشی از مسمومیت با گاز منوکسید کربن در نیمه دوم سال و عمدتاً از ماه آذر به بعد که در اغلب نقاط کشور شاهد سردتر شدن هوا و به تبع آن استفاده از وسایل گرمایشی هستیم، رخ می‌دهد.
آنچنان که بر اساس آمارهای سال گذشته از کل تلفات مسمومیت با گاز که برابر با ۹۱۳ نفر ثبت شده است، ۵۶۳ نفر تنها در چهار ماه پایانی سال جان باخته اند که حدود ۶۱.۷ درصد از تلفات یکسال را در بر می‌گیرد.
از آنجا که این روند در آمار تلفات مسمومیت با گاز سال‌های دیگر نیز تکرار شده و همواره با رشد قابل توجه تلفات در نیمه دوم هر سال مواجه هستیم، سازمان پزشکی قانونی در آستانه ورود به چهار ماه پایانی سال از هموطنان درخواست می‌کند با رعایت نکات ایمنی و توصیه‌های ارائه شده مانع از وقوع مخاطرات جانی و حوادث تلخ برای خود و عزیزانشان شوند.
منوکسیدکربن چگونه در محیط تولید می‌شود؟
مریم اخگری رئیس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه‌های سازمان پزشکی قانونی کشور در توضیح این مطلب و چگونگی مرگ بر اثر استشاق گاز منوکسیدکربن گفت: منوکسیدکربن گازی بی رنگ، بی بو و فاقد اثرات تحریکی است به همین دلیل اگر در محیطی تولید شود به هیچ عنوان متوجه وجود آن نخواهیم شد.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از منوکسیدکربن (CO) به عنوان قاتل خاموش یاد می‌کنند، گفت: منوکسیدکربن قاتل خاموش است، زیرا هیچ اثر ظاهری از حضور این گاز در محیط دیده نمی‌شود و به دلیل نداشتن بوی خاص، اثرات خورندگی در مخاطات ایجاد نمی‌کند.
رئیس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه‌های سازمان پزشکی قانونی کشور گفت: مردم باید بدانند تمام وسایلی که پدیده احتراق در آن‌ها رخ می‌دهد در صورت نبود اکسیژن کافی می‌توانند به عنوان عامل تولید کننده گاز منوکسیدکربن مطرح شوند؛ احتراق ناقص گاز شهری و سایر عواملی که به عنوان سوخت استفاده می‌شوند (مانند زغال و چوب که در شومینه مورد مصرف قرار می‌گیرند) از منابع تولید گاز منوکسیدکربن هستند.
چگونه از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن پیشگیری کنیم؟
اخگری درباره راه‌های پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن گفت: بهترین راهکار برای پیشگیری از بروز مسمومیت با این گاز وجود جریان کافی هوا در محیط است. اگر در محیطی از وسیله گرمایشی استفاده می‌کنیم حتماً باید جریان هوای کافی در آن فضا وجود داشته باشد.
وی تصریح کرد: جریان هوای کافی علاوه بر اینکه باعث خارج کردن گازهای سمی از محیط می‌شود، به احتراق کامل سوخت‌های فسیلی نیز کمک می‌کند. روشن کردن گاز پیک نیکی و منقل در وسایل نقلیه سنگین یا در ساختمان‌های نیمه کاره و استفاده از بخاری‌های بدون دودکش که فاقد سنسور حساس به گاز منوکسید کربن هستند به ویژه در فضاهای کوچک که فاقد تهویه مناسب هستند از جمله مواردی است که می‌توانند منجر به بروز مسمومیت با این گاز کشنده شود.
وی استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد، کنترل و رفع انسداد منافذ مسیر دودکش قبل از راه اندازی بخاری، شومینه و سایر وسایل گرمایشی بهترین راه پیشگیری از بروز مسمومیت با گاز منوکسید کربن را عنوان کرد و افزود: دقت و توجه به داغ بودن دودکش روشی برای آزمایش کارکرد مناسب دودکش است. اگر لوله دودکش بخاری سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به‌طور موقت با باز کردن قسمتی از در یا پنجره به تهویه هوا و خروج گازهای سمی از محیط کمک کنید.
رئیس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه‌های سازمان اظهار داشت: در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود. همچنین از نصب آبگرمکن در حمام و روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگه داشتن محیط داخل خانه، جدا خودداری شود.
وی با اشاره به بررسی‌های صورت گرفته از صحنه فوت افراد مسموم با گاز co، گفت: در بررسی صحنه فوت افراد مسموم با گاز منوکسید کربن دیده شده که افراد به منظور جلوگیری از نشت گاز در محیط لوله خروجی دودکش در ظرف آب قرار می‌دهند. توصیه می‌شود از قراردادن لوله خروجی بخاری داخل ظرف آب جدا خود داری کنید. این روش موجب جذب گاز سمی در آب نخواهد شد.
وی درباره روشن نگهداشتن وسایل نقلیه مانند اتومبیل و موتور در فضای بسته مانند پارکینگ نیز هشدار داد.
ارتباط مستقیم تغییرات جوی با افزایش تلفات گازگرفتگی
کارشناس سازمان پزشکی قانونی کشور با تأکید بر ارتباط مستقیم تغییرات جوی و افزایش مرگ و میز ناشی از گازگرفتگی، تصریح کرد: تغییرات ناگهانی جوی مانند کاهش دما، بارش‌های پیش بینی نشده و عدم آمادگی هموطنان برای استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد ارتباط مستقیم با افزایش آمار مرگ و میر با این کشنده خاموش دارد.
وی افزود: آنچنان که آمارهای سازمان نشان می‌دهد عمده تلفات مسمومیت با گاز مربوط به نیمه دوم سال و همزمان با سرد شدن هوا است. در سال ۱۴۰۱ در کل کشور ۹۱۳ نفر بر اثر مسمومیت با گاز جان خود را از دست دادند که ۶۸۹ نفر آن مربوط به نیمه دوم سال است. در سال ۱۴۰۰ نیز از ۸۳۹ مرگ ثبت شده بر اثر گازگرفتگی، ۶۵۶ مورد مربوط به نیمه دوم سال است.
علائم مسمومیت با گاز منوکسید کربن چیست؟
اخگری با اشاره به اینکه عملکرد بافت‌هایی نظیر مغز و قلب به اکسیژن کافی در خون وابسته است و در مسمومیت با منوکسیدکربن بیشترین آسیب در این دو ارگان حیاتی وارد می‌شود، گفت: نکته مهم در مسمومیت با گاز منوکسید کربن غلظت گاز موجود در محیط و میزان مواجهه فرد با این گاز است. هر چه غلظت گاز در محیط بیشتر و مدت زمان مواجهه طولانی‌تر باشد مسمومیت با این گاز شدیدتر خواهد بود.
وی افزود: علائمی که در مراحل ابتدایی مسمومیت با منوکسید کربن برای فرد رخ می‌دهد، مانند حالت خستگی ناشی از فعالیت روزانه است و ممکن است فرد آن را به عنوان حالت طبیعی تلقی کند. معمولاً تظاهرات بالینی در فرد مسموم با گاز منوکسیدکربن با علائم غیراختصاصی نظیر تهوع و استفراغ شروع شده و فرد دچار خواب آلودگی و لتارژی یا بی قراری، درد و ضعف عضلانی می‌شود؛ در صورت تداوم تماس با گاز مذکور فرد دچار کاهش سطح هوشیاری، کما، تشنج، ایست قلبی و در نهایت مرگ خواهد شد.
وی بیان داشت: مشاهده علائمی شبیه به آنفلوانزا مانند بدن درد، خواب آلودگی، کوفتگی و درد عضلانی که به شکل یکباره و به خصوص در تمامی افرادی که در یک محیط قرار دارند ایجاد می‌شود را به عنوان یکی از نشانه‌های مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در نظر بگیرید. زمانی که علائم مذکور با خروج از محیط بهبود یافته یا تخفیف می‌یابند شک به مسمومیت با گاز منوکسیدکربن قوی‌تر می‌شود.
اقدامات لازم در هنگام برخورد با فرد مسموم با مونوکسیدکربن چیست؟
به گفته اخگری بهترین راهکار در هنگام برخورد با بیمار مسموم با گاز منوکسید کربن خارج کردن مصدوم از محیط حادثه است. بلافاصله باید بیمار را در هوای آزاد و در معرض اکسیژن قرار داده و سریعاً وی را به اولین مرکز درمانی رساند. باز کردن پنجره‌ها و ایجاد تهویه در محیط از مسمومیت سایر افراد جلوگیری خواهد کرد.
وی خاطر نشان کرد: توصیه مهم این کارشناس پزشکی قانونی به هموطنان عزیز این است که در صورت مشاهده موارد مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن، زمان را تلف نکرده و بلافاصله مصدوم را از محیط خارج کرده و به مرکز درمانی منتقل کنند.
