خط عابرپیاده خطوطی مقطع برای حفظ جان انسان ها؛ اهمیت خطوط عابر پیاده و نقش حیاتی توجه رانندگان

به گزارش پیام خبر، خطوط عابر پیاده، نوارهای سفیدرنگ بر روی آسفالت خیابان‌ها، بیش از یک علامت ساده هستند؛ این نمادی از اولویت ایمنی عابران پیاده‌اند. در دنیای پرسرعت امروز، جایی که خودروها با سرعت‌های بالا حرکت می‌کنند، این خطوط به عنوان پلی امن بین پیاده‌رو و جاده عمل می‌کنند. با این حال، آمارهای جهانی نشان می‌دهد که عدم توجه رانندگان به این خطوط، یکی از اصلی‌ترین دلایل حوادث ترافیکی است.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۲۳، سالانه بیش از ۱.۳ میلیون نفر در جهان بر اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند و عابران پیاده حدود ۲۳ درصد این آمار را تشکیل می‌دهند، در ایران نیز، طبق آمار پلیس راهور، در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۲ هزار عابر پیاده در تصادفات آسیب دیده یا کشته شده‌اند که بخش عمده‌ای از آن‌ها در خطوط عابر رخ داده است.

اهمیت توجه رانندگان به خطوط عابر نه تنها یک الزام قانونی، بلکه یک مسئولیت اخلاقی است. رانندگانی که سرعت خود را کاهش نمی‌دهند یا به چراغ‌های راهنمایی بی‌توجه هستند، جان هزاران نفر را به خطر می‌اندازند. 

تاریخچه و طراحی خطوط عابر پیاده

ایده خطوط عابر پیاده برای اولین بار در سال ۱۹۱۶ در کلتینگهام انگلستان توسط پلیس محلی جورج والینگفورد پیشنهاد شد. او با کشیدن خطوط سفید بر روی جاده، می‌خواست عابران را از ترافیک جدا کند. این نوآوری ساده، به سرعت در جهان گسترش یافت و امروزه استانداردهای بین‌المللی مانند مقررات سازمان ملل (UNECE) طراحی آن‌ها را تعیین می‌کند. در ایران، خطوط عابر از دهه ۱۳۴۰ شمسی رواج یافت و با علائم زرد و سفید، مجهز به چراغ‌های چشمک‌زن LED بودند.

طراحی صحیح خطوط عابر کلیدی است. عرض استاندارد آن‌ها ۲.۵ تا ۴ متر است و باید با علائم عمودی مانند تابلوهای عابر پیاده و چراغ‌های راهنمایی همراه باشد. مطالعات دانشگاه کمبریج نشان می‌دهد که خطوط برجسته (tactile paving) برای نابینایان و خطوط چشمک‌زن، خطر تصادف را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد. با این حال، در برخی از شهر، فرسودگی خطوط و عدم نگهداری، کارایی آن‌ها را کم می‌کند. رانندگان باید بدانند که عبور از خطوط عابر بدون توقف، نه تنها خطرناک بلکه غیرانسانی است.

آمار و ارقام حوادث مرتبط با خطوط عابر

در ایالات متحده، طبق گزارش (NHTSA اداره ایمنی ترافیک بزرگراه‌ها) در سال ۲۰۲۴، بیش از هفت هزار عابر پیاده در خطوط عابر کشته شده‌اند که ۶۰ درصد آن‌ها به دلیل عدم توجه رانندگان بوده است. در اروپا، کشورهایی مانند سوئد با کمپین‌های مختلف مرگ عابران را ۸۰ درصد کاهش داده‌اند. در ایران، گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۳ حاکی از آن است که ۳۵ درصد تصادفات عابران در تقاطع‌های دارای خطوط عابر رخ می‌دهد. تهران با ترافیک سنگین، رکورددار است؛ روزانه بیش از ۲۰ حادثه مرتبط با عابران گزارش می‌شود.

عوامل اصلی این حوادث عدم توجه رانندگان که استفاده از تلفن همراه با ۴۵ درصد بیشترین عامل است، خستگی و سرعت بالا از دیگر عوامل هستند، نقص زیرساخت، خطوط محو شده یا چراغ‌های خراب ۳۰ درصد و ۲۵ درصد هم رفتار عابران و عبور نامنظم عابرین است.

یک مطالعه ایرانی توسط دانشگاه تهران در سال ۱۴۰۲ نشان داد که در ساعات شلوغ هفت تا ۹ و ۱۷ تا ۲۰، خطر ۳ برابر می‌شود. کودکان و سالمندان بیشترین قربانیان هستند؛ ۴۰ درصد کشته‌شدگان زیر ۱۵ سال یا بالای ۶۵ سال سن دارند.

قوانین و مقررات رانندگی در قبال خطوط عابر

در ایران، ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی و آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی (ماده ۱۲۸) صراحتاً رانندگان را ملزم به توقف در خطوط عابر می‌کند. جریمه عدم توقف ۵۰۰ هزار تومان و در صورت حادثه، تا ۲ سال زندان است. در سطح بین‌المللی، کنوانسیون وین ۱۹۶۸ (که ایران عضو آن است) اولویت عابران را در خطوط عابر الزامی می‌کند.

با این حال، اجرای ضعیف قوانین مشکل‌ساز است. دوربین‌های نظارتی در تنها ۲۰ درصد تقاطع‌های تهران فعال هستند. در کشورهای پیشرفته مانند ژاپن، سیستم‌های هوشمند رانندگان متخلف را جریمه می‌کنند و نرخ رعایت ۹۵ درصد است، اکنون رانندگان ایرانی باید آگاه باشند که اولویت با عابر پیاده است، نه با خودرو.

دلایل عدم توجه رانندگان و عواقب آن

دیوید لیسلر از دانشگاه وین یکی از روانشناسان ترافیک، سه عامل برجسته را عنوان می کنند، چرا رانندگان بی‌توجه‌اند؟ فرهنگ رانندگی تهاجمی، که سرعت و سبقت غیرمجاز را انجام می دهند، فشارهای روانی نظیر استرس ترافیک و عجله و عدم آموزش و فرهنگ سازی می دانند.

عواقب فراتر از مرگ است. یک حادثه نه تنها زندگی عابر را نابود می‌کند، بلکه راننده را با افسردگی، زندان و خسارت مالی روبرو می‌سازد.

خانواده‌ها ویران می‌شوند و جامعه هزینه‌های درمانی (میلیاردها تومان سالانه) را تحمل می‌کند، در یک اتفاق در تهران در حادثه پل علم و صنعت تهران در سال ۱۴۰۲ که ۳ کودک کشته شدند، راننده را به ۵ سال زندان محکوم کرد.

راهکارهای عملی برای افزایش توجه و ایمنی

بهبود وضعیت ممکن است. راهکارها را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد که به اقدامات رانندگان، آموزش های فرهنگی و بهبود زیرساخت ها مربوط می شود، رانندگان می بایست سرعت را در ۵۰ متری خطوط عابر به ۲۰ کیلومتر بر ساعت کاهش دهند، از موبایل استفاده نکنند و برای بهبود زیرساخت ها نوسازی خطوط با مواد بازتابنده و LEDهای خورشیدی و نصب دوربین‌های هوشمند و سرعت‌گیرها استفاده می شود.
ایجاد مناطق عابر امن؛ با فواصل ایمن، آموزش در مدارس، تحت عنوان برنامه «عابر ایمن» از سنین کودکی و اهدای جوایز برای رانندگان نمونه، مانند تخفیف بیمه نامه خودرو و اجرای کمپین‌های آموزشی و فرهنگی از جمله برنامه هایی است که می تواند در فرهنگسازی خط عابر پیاده موثر باشد.

خطوط عابر پیاده، خط نجات جان انسان‌هاست. توجه رانندگان، کلیدی‌ترین عامل ایمنی به حساب می آید و با تغییر فرهنگ، اجرای قوانین و بهره‌گیری از فناوری، می‌توانیم خیابان ها را به فضایی امن تبدیل کنیم و هر راننده مسئول است بداند «توقف کنید، زندگی ببخشید.»

کد خبر ۲۶۱۸۰۳