به گزارش ایسنا، ساعت حوالی ۱۲:۳۰ ظهر روز دوم خرداد سال ۱۴۰۱ بود که برج شماره دو متروپل که یک پروژه ساختمان‌سازی متعلق به هلدینگ عبدالباقی در خیابان امیری آبادان بود، فروریخت. حادثه‌ای که منجر به مرگ دستکم ۴۳ نفر شد و گفته می‌شود که حسین عبدالباقی، مالک ساختمان هم که جزو مقصران ریزش آن تشخیص داده شده است، در میان جانباختگان قرار دارد. ریزش این ساختمان سبب موجی از اندوه در میان مردم ایران شده و بسیاری تا مدت‌ها با خانواده قربانیان و آسیب‌دیدگان هم‌دردی کردند. مریم قربانی و رامین معصومی تازه عروس و داماد مالک کافه مری در متروپل و شیرین معصومی، خواهر رامین، ملیکا و میترا صالحیان دو خواهر نوجوان که همراه زن‌عمویشان مقابل یک بستنی‌فروشی جانباختند، آرین و علی ۱۴ و ۲۰ ساله، پدرشان فوزی جلیلیان ۵۲ ساله و پسرعموی‌شان حمیدرضا ۱۶ ساله هم از معروف‌ترین قربانیان این حادثه هستند.
در کنار این هم‌دردی اما نهضتی برای ایمنی ساختمان‌ها شکل گرفت و دستگاه‌های مختلفی به طور جدی به این حوزه توجه نشان دادند. دستگاه قضایی که اعلام کرده بود پیگیری جدید برای شناسایی و مجازات مقصران ریزش ساختمان متروپل خواهد کرد، در همان ایام از عزمی جدی‌اش برای توجه به ایمنی ساختمان‌ها نیز خبر داد و اعلام کرد که نسبت به پلمب ساختمان‌های نا ایمن اقدام خواهد کرد. همزمان مسئولان ایمنی و شهری در شهرها و استان‌های مختلف کشور نیز از آغاز رصد و شناسایی ساختمان‌های نا ایمن خبر دادند.
متروپل، تجربه پلاسکو و …
ریزش ساختمان متروپل از همان ابتدا، مردم ایران را به یاد ریزش ساختمان پلاسکو در تهران انداخت. حادثه‌ای که البته به گفته پیرحسین کولیوند، رییس جمعیت هلال احمر کشورمان، با ریزش ساختمان پلاسکو تفاوت‌های زیادی داشت. او در این‌باره به ایسنا گفت: «در ریزش ساختمان متروپل، قطعا از تجربیات امدادرسانی درپی ریزش ساختمان پلاسکو استفاده شد، اما نمی‌توان این دو حادثه را با یکدیگر مقایسه کرد. در متروپل ما با حجم بیشتری از آوار مواجه بودیم، در عین حال ریسک ریزش دوباره بخش‌هایی از ساختمان وجود داشت در حالی که در پلاسکو اینطور نبود، یا اگر چنین ریسکی هم وجود داشت بسیار کمتر از متروپل بود. ما در پلاسکو با مساله آتش و پیامدهای آن مواجه بودیم و این موضوع را در متروپل نداشتیم.»
وی ادامه داد: «اما قطعا از آنچه که می‌شد به عنوان تجربه مشترک بین پلاسکو و متروپل برای امدادرسانی استفاده کنیم، بهره‌گرفتیم. امدادرسانی در این حادثه تجربیات دیگری هم داشت و از جمله اینکه هماهنگی خوبی میان دستگاه‌ها وجود داشت و ما هرآنچه که به آن احتیاج داشتیم را در کمترین زمان ممکن فراهم کردیم. امکاناتی که بعضا در اختیار نیروهای مسلح و … بود و خیلی سریع برای امدادرسانی در محل قرار گرفت.»
متروپل و نهضت ایمنی ساختمان‌ها
درپی ریزش ساختمان متروپل در آبادان اما نهضتی برای ایمنی ساختمان‌ها نیز ایجاد شد و دستگاه‌های مختلف برای انجام آن پای کار آمدند. موضوعی که گرچه مشابه آن پس از ریزش ساختمان پلاسکو نیز انجام شده بود، اما قطعا آنچه که انجام شده بود، مقطعی و کم‌اثر بوده که حادثه‌ای مانند متروپل نیز درپی آن رخ داد. علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره اقداماتی که لازم است برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها انجام شود، به ایسنا گفت: «ایمن سازی ساختمان های ناایمن یک اقدام اساسی و ملی است که مشارکت همه جانبه سازمان ها را می طلبد و باید با مشارکت تمام سازمان ها و نهادهای مرتبط انجام شود و این کار تنها از عهده یک سازمان یا نهاد برنمی آید. در همین راستا نیز ما طرح ارزیابی ایمنی ساختمان های مهم و بلند مرتبه کلانشهر تهران با موضوع تشکیل تیم های مشترک ارزیابی ایمنی ساختمان های شهر تهران با امضای تفاهم نامه ای میان ۹ دستگاه اجرایی، ارگان و نهاد مرتبط چندی پیش در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران آغاز کردیم. طرحی که همچنان اجرای آن ادامه دارد.»
وی با بیان اینکه ما مخالف طرح‌های مقطعی و زودگذر هستیم، گفـت: «طرحی که آغاز شده تا زمان حصول نتیجه که ایمن‌سازی تمامی ساختمان‌های موجود و ایمن‌ساخته شدن ساختمان‌های جدید است، ادامه خواهد داشت. در این طرح برای شناسایی ساختمان‌های ناایمن شهر تهران، تیم های بازرسی ایمنی مشترک تشکیل شده و رده بندی ساختمان ها از منظر درجه خطر، همکاری چند جانبه در راستای تدوین شاخص های ارزیابی ایمنی مورد اجماع، با بهره‌گیری از ظرفیت کارشناسان دستگاه‌های اجرایی نهادهای عمومی و تشکل های حرفه ای و تخصصی و ایجاد هم افزایی و هماهنگی بین دستگاهی ذیربط در دستور کار قرار دارد. همچنین محورهای همکاری هر یک از طرفین در تفاهم نامه به مواردی چون ایجاد بانک اطلاعاتی، تهیه چک لیست ارزیابی ایمنی، فرآیند ارزیابی و ارجاع نتیجه ارزیابی جهت آغاز اقدامات ارجاعی رفع خطر و نحوه تامین مالی تیم ها باز می‌گردد.»
نصیری ادامه داد: «تکمیل چک لیست های ارزیابی ایمنی که از سوی مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی تهیه شده است، محوری ترین فعالیت در این پروژه است. در این چک لیست ها به مواردی چون: شاخص های ایمنی سازه ای، شاخص‌های ایمنی حریق و شاخص های ایمنی HSE با ملاحظه مخاطرات اولویت دار شهر تهران به ویژه زلزله، فروریزش و حریق و نیز فرایند اولیت بندی ساختمان توجه شده است. ۲۲ تیم مشترک ارزیابی و سنجش ایمنی ساختمان‌ها متشکل از اداره کل راه و شهرسازی استان تهران، اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران و دبیرخانه سلامت، ایمنی و بهداشت، معاونت شهرسای و معماری و معاونت فنی و عمرانی شهرداری هر منطقه در ۲۲ منطقه تشکیل شده که بر اساس چک لیست های ارزیابی ایمنی به بررسی میزان ایمنی ساختمان های مهم و بلند مرتبه تهران می پردازند. بر اساس این تفاهم نامه از طریق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به عنوان دبیرخانه قرارگاه ایمنی کالبدی کلانشهر تهران کار پایش و برنامه ریزی انجام می‌شود و اداره کل راه و شهرسازی استان موظف شده تا پس از تکمیل فرایند ارزیابی، نتیجه آن را برای آغاز فرآیند پیگیری رفع خطر به دستگاه های متولی اعلام کند.»
ایمنی ساختمان‌ها موضوعی احساسی و زودگذر نیست
سید جلال ملکی گرچه سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران است، اما از همان ساعات نخست حادثه ریزش ساختمان متروپل، به همراه تیم اعزامی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران در محل حادثه حضور داشت. او تجربه ریزش ساختمان پلاسکو را نیز دارد و از این رو معتقد است که علیرغم وجود شباهت‌هایی که میان دو حادثه ریزش پلاسک و متروپل وجود دارد، نباید این دو حادثه را با یکدیگر مقایسه کنیم و باید درس آموخته‌های هریک جدا جدا بررسی و مکتوب شود.
ملکی درباره ایمنی ساختمان‌ها به ایسنا گفت: «همین ابتدا باید بگویم که موضوع ایمنی‌ساختمان‌ها و ایمن‌سازی آنها یک موضوع احساسی و زودگذر نیست، نباید اینطور باشد که تا حادثه‌ای رخ می‌دهد یا سالگرد حادثه‌ای مهم رخ می‌دهد یاد ایمنی ساختمان‌ها بیفتیم و بعد آن را فراموش کنیم. ما در سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران همین کار را کردیم و تلاش کردیم تا به‌دور از مسائل احساسی و زودگذر به ایمن‌سازی ساختمان‌ها و شناسایی ساختمان‌های نا ایمن اقدام کنیم. در نتیجه آن هم از مدت‌ها قبل از ریزش ساختمان متروپل، طرح شناسایی ساختمان‌ها را آغاز کردیم و به عدد ۱۳۴ ساختمان دارای وضعیت بحرانی ایمنی در تهران رسیدیم. اما جالب است که بعد از ریزش ساختمان متروپل این موضوع در افکارعمومی بیشتر مورد توجه قرار گرفت.»
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران ادامه داد: «در این مدت و با توجه به فضای ایجاد شده همراهی بیشتری هم با آتش‌نشانی انجام شد و ما توانستیم با قدرت بیشتری مالکان ساختمان‌های پرخطر را برای ایمن‌سازی ساختمان‌هایشان متقاعد کنیم. در نتیجه این اقدامات نیز تعداد ساختمان‌های دارای وضعیت بحرانی ایمنی در تهران ابتدا از ۱۳۴ مورد به ۱۲۹ مورد، سپس به ۱۱۹ مورد و در حال حاضر به ۹۵ مورد رسید و ما در تلاشیم تا باقی موارد نیز به سرعت انجام شود، اما کار ایمنی ساختمان‌ها اصلا نباید موضوعی احساسی و زودگذر باشد، باید به طور پیوسته در دستورکار باشد که خوشبختانه در مورد آتش‌نشانی همینطور است و امیدوارم در دیگر دستگاه‌ها نیز این رویه ادامه یابد.»
سیستم اطفای حریق را بعد از اخذ تاییدیه خاموش می‌کنند
ملکی البته همچنان از برخی اقدامات که آنها را «زرنگ‌بازی» در ایمنی توصیف می‌کند انتقاد دارد و گفت: «خیلی عجیب است، ایمنی در درجه اول باید برای ساکنان و مالکان یک ساختمان اهمیت داشته باشد، اما در مواردی من با چشم خود دیده‌ام که ساختمانی تاییدیه ایمنی را از آتش‌نشانی دریافت می‌کند و سیستم‌های اعلام و اطفای حریق را نیز نصب و راه‌اندازی می‌کند، اما بعد از دریافت تاییدیه یا آن را غیرفعال می‌کند، یا بعد از چند ماه نسبت به سرویس و چک کردن دوره‌ای این سیستم اقدام نکرده و در نتیجه سیستم از کار می‌افتد. حالا اگر در این ساختمان حریقی رخ دهد می‌گویند تاییدیه آتش‌نشانی هم داشتیم. خب چه کاری است وقتی می‌توان با پرداخت چندصد هزار تومان نسبت به چک و سرویس دوره‌ای سیستم‌ها اقدام کنیم و از خسارات چندین میلیاردی جلوگیری کنیم، این کار را انجام ندهیم؟ برخی فکر می‌کنند، این کارها زرنگ بازی است اما من نام دیگری بر روی آن می‌گذارم.»
بعد از زلزله بم و آتش گرفتن پلاسکو هم یاد ایمنی افتادند اما فراموش شد
اسماعیل نجار، رئیس پیشین سازمان مدیریت بحران کشور هم درباره ایمنی‌ساختمان‌ها پس از ریزش متروپل به ایسنا گفت: «کارشناسان و مسئولان حتما در خاطرشان مانده که بعد از زلزله رودبار و منجیل و بعدتر زلزله بم، آئین‌نامه‌های مختلف ساخت و ساز مانند آئین‌نامه ۲۸۰۰ و توجه به ایمنی‌در ساخت و ساز مورد توجه قرار گرفت. آئین‌نامه چندباری هم ویرایش شد و اتفاقا مقررات خوبی هم در آن وضع شده بود، اما نتیجه آن چه شد؟ رسیدیم به ساخت ساختمانی مانند متروپل که ریزش آن بسیار سخت و دردناک بود. این نشان می‌دهد که ما ممکن است قوانین و مقررات خوبی هم وضع کنیم، اما اجرای آن مهم است. در مورد ساخت و ساز اجرا مقررات یعنی نظارت و تعهد. اگر در مورد متروپل قوانین و مقررات رعایت شده بود، آیا امروز باز هم در مورد ریزش آن صحبت می‌کردیم؟ من چنین فکری نمی‌کنم.»
نجار ادامه داد: «متاسفانه مشکلی که با آن مواجهیم و سال‌ها نیز وجود داشته و دارد، بی‌مبالاتی و عدم توجه به ساخت و ساز صحیح است. حالا متروپل ابعاد وسیعی داشت، اما ما در گوشه و کنار همچنان مواردی را می‌بینیم که مثلا پلی قبل از بهره‌برداری ریزش می‌کند، ساختمانی در ابعاد کوچکتر تخریب می‌شود و … حالا تصور کنید، خدای نکرده زلزله‌ای هم بیاید، آن وقت معلوم نیست که چند درصد از ساختمان‌هایی که با عنوان ضدزلزله به مردم فروخته شده، سالم می‌ماند؟ خب راهکار چیست؟ این است که نظام مهندسی ما و مهندسان ما بیشتر دقت کنند، نظارت بر ساخت و سازها و کیفیت مصالح افزایش بیابد این‌ها موارد مهمی است. اگر نیازمند قوانین برای مجازات متخلفان و مقصران هستیم باید این قوانین تدوین و تصویب شود.»
رئیس پیشین سازمان مدیریت بحران کشور که قانون مدیریت بحران در زمان ریاست او مورد بازنگری قرار گرفته و اصلاحات آن تصویب شد، گفت: «ما در قانون جدید مدیریت بحران ظرفیت‌های خوبی را پیش‌بینی کرده‌ایم اما باید اجرا شود. خوب است بدانید که یکی از اولین قوانین مکتوب ساخت و ساز در جهان مربوط به حمورابی است که در آن تاکید شده که هرگاه معماری ساختمان را بسازد که ریزش کرد و موجب مرگ مالک آن شود، باید خودش مجازات شود و اگر موجب خسارات مالی شود، آن معمار مسئول است؟ آیا امروز و حدود ۴۰۰۰ سال پس از آن قانون ما اینگونه رفتار می‌کنیم؟ آیا معمار و مهندس ناظر مسئولیت ریزش ساختمانی را که بدون توجه به مقررات ساخته می‌پذیرد؟ اگر بپذیرد چگونه مجازات خواهد شد و آیا عبرت آموز است؟»
وی ادامه داد: «البته در مورد ریزش متروپل، دستگاه قضایی ورودی خوبی به مساله داشت و پس از آن هم به نظر می‌رسد که دستگاه قضا پای کار امده است. آنچه که از دیگر دستگاه‌ها مانند وزارت کشور، شهرداری‌ها، وزارت مسکن و شهرسازی و … دیدم، اقدامات خوبی بوده است، اما کافی نیست. قطعا بعد از ریزش ساختمان متروپل توجه به ایمن‌سازی ساختمان‌ها افزایش یافته است، اما این‌روند کافی نیست و قطعا باید سرعت آن بیشتر شود.»
بیشتر بخوانید:
حالا در میان حوادث بزرگ و دردناکی که در خاطره جمعی ایرانیان به ثبت رسیده، متروپل یادآور غم بزرگی است که امروز یک‌ساله شد. غمی که امسال در مورد بم ۲۰ ساله می‌شود و به پلاسکو که برسد هفت ساله خواهد شد و … غم‌های بزرگمان یکی از پس از دیگری به سالگردهایشان می‌رسند، اما آنچه مهم است، احتمالا مشابه تعبیری از مرحوم توران میرهادی است که باید غم بزرگ را به کار بزرگ تبدیل کنیم. متروپل می‌تواند سرمنشا کاری بزرگ برای ایمن‌سازی واقعی ساختمان‌ها و ساخت و ساز در کشورمان شود.
انتهای پیام
