خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ الناز رحمت نژاد: در ششمین روز از آغاز هجوم سراسری عراق به ایران، اجرای آتش و بمباران شدید روی نقاط مختلف خوزستان ادامه یافت. تلاش نیروهای عراقی برای ورود به شهرهای خرمشهر و آبادان و محاصره اهواز به نتیجه نرسید. از طرف دیگر، با وجود استقرار نیروهای دشمن در قصرشیرین، مقاومت نیروهای خودی در این شهر ادامه یاف و وضعیت رزمندگان اسلام در سر پل ذهاب بهبود پیدا کرد. لیکن پیشروی دشمن در جنوب قصرشیرین به طرف گیلان غرب همچنان ادامه یافت. هواپیماهای دشمن علاوه بر پشتیبانی نیروی زمینی، مراکز نظامی و غیر نظامی را بمباران کردند و خسارات جانی و مالی به بار آوردند. از سوی دیگر هواپیماهای خودی چند پادگان و پایگاه نظامی دشمن را بمباران کرده، چند پل و.جاده نظامی را تخریب کردند.
با کند شدن روند پیشروی ارتش عراق و ناکامی نیروهای عراقی در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده در خوزستان، گرایش به برقراری آتش بس در حکام بغداد افزایش می‌یابد. تلاش هیأت‌های صلح تشدید شده، فشار سیاسی بر ایران جهت پذیرش آتش بس فزونی می‌گیرد. امّا در تهران با اینکه رئیس جمهور به گونه‌ای مشروط، نسبت به مذاکره اظهار تمایل می‌کند، امّا سایر مسئولین هرگونه سازش و میانجیگری را به شدت رد می‌کنند. از سوی دیگر، آمریکا و متحدین آن، جهت حفظ امنیت کشتیرانی آزاد و باز نگه داشتن تنگه هرمز حضور ناوگان‌های خود را در خلیج فارس افزایش می‌دهند. دولت کارتر به منظور تسریع در روند آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در تهران، اعلام می‌کند که «موضوع احتیاجات ایران به لوازم یدکی نظامی» در مذاکره بین دو کشور مطرح خواهد شد. در بین متحدین آمریکا، موضع فرانسه با سایرین متفاوت آمریکا آشکار دارد. فرانسویان تاکنون سعی می‌کردند خود را در جنگ بی طرف نشان داده، ابر قدرتها را از دخالت در جنگ برحذر دارند، لیکن با آشکار شدن شکست استراتژی عراق در جنگ، از حمایت‌های خود از عراق پرده برداشتند.
همزمان با هفته دفاع مقدس و ۵ مهر ۱۳۵۹ ششمین روز از آغاز جنگ تحمیلی با تورق روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب چهارم، هجوم سراسری که توسط مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گردآوری شده، به مرور و بازخوانی رد هرگونه سازش و میانجیگری از سوی امام خمینی (ره) پرداختیم که مشروح آن در ادامه این گزارش می‌آید؛
حملات و درگیری‌های زمینی
جبهه جنوبی
در محور خرمشهر و آبادان اجرای آتش توپخانه و بمباران توسط دشمن ادامه دارد. از شب گذشته تا صبح آتش شدیدی روی خرمشهر ریخته شد و نیروهای عراقی از صبح درصدد پیشروی به سوی خرمشهر برآمدند که تا قبل از ظهر نیروهای خودی بر آنها فائق آمدند و ۳ کامیون سلاح سبک، مهمات و یک کامیون غذا به غنیمت برادران رزمنده درآمد و چند تانک و نفربر دشمن منهدم شد.
شب گذشته نیروهای مردمی که سلاحی در اختیار نداشتند تا صبح آماده بودند در صورت نفوذ دشمن به داخل شهر، آنها را با کوکتل مولوتف مورد هجوم قرار دهند. کارتها و اسناد به دست آمده از افراد کشته و اسیر شدۀ دشمن، حاکی از مصری بودن تعدادی از آنهاست. از جانب دیگر، علاوه بر بمباران نقاط مختلف اهواز، تلاش نیروهای عراقی برای نزدیک شدن به اهواز ادامه دارد، در ساعت ۱۰/۱۵، شهربانی جمهوری اسلامی خبر از رسیدن نیروهای دشمن به ۳۰ کیلومتری اهواز می‌دهد و حدود ساعت ۱۱/۱۵، اتاق جنگ اهواز، حضور نیروهای عراقی را در ستاد مشترک ارتش در ساعت ۱۲ اعلام کرد: «نیروهای عراق اهواز را محاصره کرده‌اند. نبرد توپخانه و تانک‌ها در اطراف شهر ادامه دارد.»
ستاد مشترک ارتش با ارسال سندی، مشخصات دو گردان دشمن را که از طریق شلمچه وارد ایران شده‌اند، چنین ذکر می‌کند: «گردان ۵ تانک به فرماندهی سرهنگ ۲ علی عبدالله علی به منظور پشتیبانی عملیاتی تیپ ۱۵ مکانیزه، گردان ۷ مکانیزه، تیپ ۲۶ زرهی لشکر ۵ (عراق) به فرماندهی ۵ سرگرد محمود شاکر آماده تجاوز به خاک ایران از طریق شلمچه به منظور پشتیبانی تیپ ۱۵ مکانیزه.»
به گزارش سپاه اهواز: «نیروهای عراقی به طرف سوسنگرد در حال پیشروی اند و سعی در تصرف پادگان حمیدیه دارند. در پی تخریب پل بستان توسط نیروهای خودی، عراقی‌ها پل زده‌اند و به آخرین وضعیتی که شب هنگام از این جبهه اعلام می‌شود، حاکی است که نیروهای دشمن تا ۲ کیلومتر بالاتر از روستای هوفل رسیده‌اند و توپخانه و پشتیبانی آنها در روستاهای فنیخی مستقر است. حدود ۸۰ تانک دشمن در خط مقدم مستقرند. تپه‌های االله اکبر به اشغال دشمن درآمده و توپخانه خودی و تیپ ۳ زرهی خودی که مشغول مقابله با دشمن بودند، مقداری عقب نشینی کرده‌اند و تعدادی از تانک‌های خودی به دست دشمن افتاده است.»
جبهه میانی
سپاه غرب اعلام کرد: «پاسگاه های موسیان و سعیده در محاصره‌اند و ۳ روز است که تدارک نشده‌اند. همچنین ارتش عراق از مهران به طرف ایلام در حال پیشروی است. سپاه پل‌های ارتباطی این دو شهر را منهدم کرده است.» ۸ با آنکه ۳۶ ساعت از ورود دشمن به قصرشیرین می‌گذرد، هنوز مقاومت و جنگ تن به تن در این شهر ادامه دارد. نیروهای خودی در سرپل ذهاب که وضع نسبتاً مناسبی دارند در تلاش هستند تا با رساندن نیرو و امکانات به قصرشیرین، از تسلط کامل دشمن بر این شهر جلوگیری نمایند. به گزارش خبرنگار یکی از روزنامه‌های عصر از محور سرپل ذهاب: ساعت ۲ بامداد با کمینی که وسط سپاه پاسداران مستقر در سرپل ذهاب تعبیه شده بود، یک ستون تدارکاتی و نظامی دشمن به کلی منهدم و چهار خودرو نظامی عراق با کلیه مهمات و اسلحه به غنیمت گرفته شد و ۱۲ درجه دار عراقی و یک افسر مصری کشته و ۲۰ نفر دستگیر شدند و تانک‌های عراقی ۵ کیلومتر عقب نشینی کردند.
گزارش سپاه غرب در ساعت ۱۸/۵ امروز حاکی است: «طی درگیری امروز سرپل ذهاب، ۱۱ تانک عراقی منهدم شده و دشمن در حال عقب نشینی است.» از سوی دیگر، تعدادی از تانک‌های دشمن در ارتفاعات قراویز، مسلط بر سر پل ذهاب، مستقر و در حال جا به جایی و پیشروی به طرف سرپل ذهاب هستند. یگانهای دشمن مستقر در این منطقه (سرپل) از نظر سوخت و مهمات و آب و آذوقه در مضیقه بوده، از لشکر ۶ عراق درخواست کمک کرده‌اند.
مرکز فرماندهی غرب سپاه پاسداران در ساعت ۱۱/۲۰ امروز گزارش داد: «نیروهای عراقی تا گامقال، ۱۵ کیلومتری جاده گیلان غرب قصرشیرین پیشروی کرده‌اند و اگر تا گیلان غرب پیشروی کنند، با استفاده از راه گیلان غرب سرگله می‌توانند راه اسلام آباد به ایوان و ایلام را قطع کنند.»
در ساعت ۱۵، ستاد مشترک ارتش اعلام کرد: «دشمن با ۲۰۰ تانک در منطقه قاسم آباد مشغول پیشروی به سوی گیلان غرب است. دشمن طرح ریزی کرده عملیات اشغال گیلان غرب تا ساعت ۲۰/۳۰ ۱۴ امروز پایان یابد.»
گزارش ساعت ۲۱ سپاه از این منطقه حاکی است که: «۲۰۰ تانک عراقی از طرف گیلان غرب به سوی سرپل ذهاب در حرکت است و همچنین از سمت تیله کوه می‌خواهند با حمله گازانبری، سر پل را بگیرند.»
مسأله دیگر این منطقه، محاصره نیروهای سپاه و احتمالاً ارتشی است که در فاصله میان گیلان غرب و نفت شهر و نیز حدفاصل ایوان و سومار به مقاومت خود ادامه می‌دهند. ضمناً عده‌ای از مردم که در پی سقوط نفت شهر و سومار، از این شهرها خارج شده‌اند، در این فاصله‌ها سرگردانند.
طبق اعلام اداره مرکزی اطلاعات سپاه: «در شمال دشت ذهاب، نزدیک از گله، در منطقه خانه شور نیروهای دشمن در حال پیشروی هستند و نیروهای خودی از این منطقه عقب نشینی کرده‌اند.»
به گزارش ستاد مشترک ارتش، بالاتر از محورهای مذکور، در محور کوه سلمان باخ، تعدادی از نیروهای خودی اسیر و ۳۰ دستگاه تانک، ۲۵ قبضه توپ و ۲۰ دستگاه خودروی خودی به غنیمت ۱۷ نیروهای دشمن درآمده است.
حملات و درگیری‌های هوایی
آبادان: در ساعتهای ۲۰/۱۱ و ۲۰/۱۸ هواپیمای دشمن نقاطی از شهرآبادان، از جمله خطوط ۱۸ لوله نفت را بمباران و خساراتی وارد کردند.
خرمشهر: به گزارش سپاه خوزستان، امروز ۳ فانتوم خودی پس از انجام مأموریت مورد اصابت ۱۹ گلوله‌های دشمن قرار گرفته، بین جاده خرمشهر اهواز فرودآمدند.
اهواز: صبح امروز میگهای عراقی نقاطی از شهر اهواز، از جمله اداره پست را بمباران کردند.
همدان: در ساعت ۲۱/۳۰، چهار میگ عراقی به پایگاه نوژه همدان حمله کردند که حمله آنها دفع شد.
کرمانشاه: صبح امروز ۳ میگ عراقی، روستاهای کرمانشاه را بمباران کردند که چند خانه ویران و تعدادی شهید و مجروح شدند. هواپیماهای متجاوز سپس به پایگاه هوانیروز کرمانشاه حمله کردند که با مقابله آتشبارها، مجبور به فرار شدند.
سنندج: صبح امروز جنگنده‌های دشمن، اطراف فرودگاه سنندج را بمباران کردند. یک هواپیمای متجاوز سقوط کرد.
مریوان: شب گذشته و صبح امروز میگهای عراقی به مریوان تجاوز کردند که با مقابله آتشبارها مجبور به فرار شدند.
آذربایجان شرقی: بنا به اظهار استاندار آذربایجان شرقی، ظهر امروز در حمله‌ای مقارن با حمله به سایر شهرها، ۳۲ راکت از سوی هواپیماهای دشمن در این استان پرتاب شد. وی گفت: روز اول مهر ۵ فروند، روز دوم مهر ۶ فروند و روز سوم ۶ فروند میگ عراقی سرنگون شد.
اسلام آباد: در بمباران‌های چند روز اخیر منطقه اسلام آباد، ۱۲۱ نفر کشته شدند.
اقدامات مشکوک هوایی: به گزارش خبرگزاری پارس، ساعت ۱/۳۰ بعد از نیمه شب، شش هواپیمای شوروی به آسمان ایران تجاوز کردند و در فضای شهرستان سرخس به پرواز درآمدند که براثر واکنش دفاع ضدهوایی منطقه، ۳ هواپیما ناچار به فرود در تربت جام شدند. همچنین در ساعت ۱۹/۲۰ یک هواپیمای ناشناس در آسمان سبزوار دیده شد.
خلاصه اطلاعیه‌های ستاد مشترک ارتش
اطلاعیه ۶۲
نتایج حاصله از درگیرهای چند ساعته اخیر: در ساعت ۲۰/۴۰ دیشب (۵۹/۷/۴)، محموله ژاندارمری مورد حمله میگهای عراقی واقع شد. یک میگ عراقی در ارتفاعات قروه به وسیله آتشبارهای ضدهوایی سرنگون و خلبان آن دستگیر شد.
در ساعت ۲۳/۴۰ دیشب (۵۹/۷/۴)، چند هواپیمای دشمن به جزیره خارک حمله کردند که یکی از آنها توسط آتشبارهای ضدهوایی در جزیره سقوط کرد. مردم غیور قصرشیرین با حمله توسط کوکتل مولوتف چند تانک متجاوز عراقی را منهدم ساختند. همچنین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی با همکاری مردم مبارز محلی چند تانک متجاوز را در ایلام منهدم کردند.
اطلاعیه ۶۳
ساعت ۸/۵۰ امروز (۵۹/۷/۵)، دو فروند میگ عراقی به پایگاه هوایی نوژه در همدان حمله کردند، ولی قبل از بمباران، هر دو میگ توسط توپخانه ضدهوایی ارتش سرنگون شد.
اطلاعیه ۶۵
ساعت ۱۰/۴۰ صبح امروز هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ارتش تأسیسات فرودگاه کرکوک را بمباران کردند و ایستگاه مخابراتی آن منطقه را منهدم ساختند.
اطلاعیه ۶۹
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از ساعت ۹ بامداد امروز (۵۹/۷/۵)، مأموریت‌های محموله در عراق را به شرح زیر انجام داده است:
۱- پل جاده بین اردبیل موصل و دکل مخابراتی آن منطقه به کلی ویران شد.
۲_ جاده موصل به زاخو در گردنه نزدیکی زاخو منهدم شد.
۳_ جاده و راه آهن و پل منطقه غرب عین زال در مسیر راه موصل بمباران و ارتباط زمینی و راه آهن در این منطقه قطع شد.
۴_ تأسیسات عین زال و کلیه تلمبه خانه‌ها و منابع نفتی این منطقه برای چندمین بار بمباران شد و ۳۱ خسارات سنگین به دشمن وارد آمد.
اطلاعیه ۷۰
در ساعت ۱۳/۱۰ (۵۹/۷/۵)، مزدوران بعثی به مردم بی دفاع آبادی‌های هنگ آباد و اوران در منطقه پیرانشهر و سردشت حمله هوایی کردند و عده‌ای از هم میهنان عزیزمان را شهید و مجروح کرده‌اند.
اطلاعیه ۷۱
از ساعت ۳ تا ۵ بعد از ظهر (۵۹/۷/۵)، رزمندگان نیروی هوایی به پادگانهای نظامی رواندوز و حاجی عمران حمله کردند و دو پادگان را منهدم و خسارات سنگینی به دشمن وارد نموده‌اند.
در این حملات پل غرب رواندوز و جاده ارتباطی پادگان حاجی عمران و رواندوز منهدم شده است.
اطلاعیه ۷۲
نتایج درگیری با هواپیماهای متجاوز عراق در جزیره خارک از دوم مهر تا ساعت ۲۴ چهارم مهر ۵۹:
۱_ در مجموع ۱۳ میگ عراقی در حمله به منطقه جزیره خارک توسط پرسنل یگانهای زمین به هوای ارتش مورد اصابت قرار گرفته که ۶ فروند آن در جزیره و ۷ فروند در دریا سقوط کرده‌اند.
۲_ نیروهای خودی تلفات جانی نداشته‌اند.
۳_ آتش سوزی تأسیسات نفتی در اثر بمباران‌ها، مهار و خاموش شد.
اطلاعیه ۷۳
حکومت بعثی عراق در راه سرسپردگی با امپریالیسم گام برمی دارد. برابر برخی شواهد این سرسپردگی در بعضی از شیخ نشینهای جنوبی خلیج فارس نیز مشاهده شده است و در پناه دادن و تجهیز نمودن نیروهای عراق عملاً با آنان همکاری می‌نمایند. بدینوسیله قویاً اعلام می‌شود در صورت استمرار این امر دولت جمهوری اسلامی ایران حق مشروع خود می‌داند که به هر طریق که صلاح بداند، با آن گروه از شیخ نشینها برخورد نماید.
اطلاعیه ۷۴
در عملیات هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران که در ساعت ۱۵/۳۰ (۵۹/۷/۵)، در مرز قصرشیرین اجرا شد، چادرهای مهمات عراقی به آتش کشیده شد. همچنین هوانیروز در عملیات دیگری در منطقه مرزی گیلان غرب و گردنو که یگانهای لشکر ۸۱ را پشتیبانی می‌کردند ۲ گردان ۴۶ تانک عراقی را به کلی تار و مار کرد. ۴۶ تانک عراقی در این درگیری منهدم شد.
اطلاعیه ۷۶
در حملات هوایی دو جنگنده ارتش جمهوری اسلامی در بعدازظهر ۵ شهریور ۵۹، تمام مخازن کرکوک عراق بمباران شد که میزان تخریب و خسارات بسیار زیاد بوده است. مأموریت دیگر این هواپیماها، انهدام یگانهای زرهی عراق بوده که طی آن بیش از ۴۰ تانک دشمن را در خاک عراق منهدم کردند.
اطلاعیه ۷۷
چندین روز است در منطقه مرزی خرمشهر، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی تحت حمایت و پشتیبانی کامل نیروهای مسلح محلی و مردم شهر، حملات شدید نیروهای مهاجمین را دفع کرده و دشمن را تا جایی که ممکن بوده، در منطقه نابود یا به آن سوی مرز رانده‌اند.عراقی‌ها از آن پس خرمشهر را به توپ بسته‌اند. نظامیان و مردم غیور خوزستان، دلیرانه از خرمشهر دفاع می‌کنند. گزارش خبرگزاری‌ها که نمایندگان مستقیم آمریکا هستند، در مورد خرمشهر تکذیب می‌شود.
چندین روز است در منطقه مرزی خرمشهر، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی تحت حمایت و پشتیبانی کامل نیروهای مسلح محلی و مردم شهر، حملات شدید نیروهای مهاجمین را دفع کرده و دشمن را تا جایی که ممکن بوده، در منطقه نابود یا به آن سوی مرز رانده‌اند.
قسمتی از اطلاعیه ۱۶۱
اقدامات نیروی هوایی ارتش در مورخ ۵۹/۷/۵:
۱_ بر اثر بمباران هواپیماهای خودی، به پایگاه‌های نظامی رواندوز و پادگانهای حاجی عمران و سیاتان خسارات زیادی وارد شد.
۲_ پل رودخانه دجله بین موصل و اربیل و همچنین آنتن مکرویو کنار پل تخریب گردید.
۳_ جاده مواصلاتی بین ۳۹ موصل و مرکز ترکیه بمباران و تخریب شد.
۴_ سه فروند از هواپیماهای دشمن سرنگون شد.
بازتاب حملات و درگیریها
خبرگزاری رویتر: گزارشات امروز حاکی است که نیروهای مجهز به تانک و توپخانه عراق برای تصرف خرمشهر، حمله شدیدی آغاز کردند که با مقاومت سخت نیروهای ایرانی مواجه شدند. به گفته یک پرستار در این حمله، منازل بسیاری ویران شده، و صدای گلوله در سراسر شهر به گوش می‌رسد. تعداد زیادی کشته و مجروح شدند که %۹۰ آنها غیرنظامی بوده‌اند. اکثر مردم خرمشهر را ترک کرده‌اند.
خبرگزاری فرانسه: یک ژنرال عراقی گفت که ارتش آن کشور پیشروی سریعی در خاک ایران داشته و همکاری کاملی با برادران عربستان (نامی که عراقی به استان خوزستان داده است)، دارند. عراقی‌ها بندر خرمشهر را اشغال کرده، به سوی اهواز پیش می‌روند. ما عملیات خود را تا دستور توقف از سوی فرماندهی عراق صادر شود، ادامه می‌دهیم.
خبرگزاری آسوشیتدپرس عراق ادعا کرد: نیروهایش اهواز را تصرف کرده‌اند. در ششمین روز جنگ (۵۹/۷/۵)، ایران به حملات هوایی در سرتاسر مرز مبادرت کرده است. ایران ادعای عراق را مورد سقوط اهواز دروغ بزرگ خواند.
بنا به گزارش روزنامه ساندی تایمز (لندن)، نیروهای عراقی خرمشهر را روز شنبه (۵۹/ ۷/۵) تصرف کردند و شهر را خالی یافتند. عراق روز پنجشنبه ادعا کرد خرمشهر را تصرف کرده، ولی ایران این مطلب را انکار کرد. در عین حال ارتش ایران تأکید کرد تلفات سنگینی در خرمشهر داده است.
آسوشیتدپرس در گزارش دیگری آورده: عراق ادعا کرد که سقوط آبادان نزدیک است، ولی خبرنگارانی که به محل حادثه رسیده‌اند، گفته‌اند صدای توپخانه ارتش ایران که مواضع عراقی‌ها را می‌کوبند، کر کننده است و تأسیسات نفتی دو طرف به آتش کشیده شده است.
رادیو لندن: یکی دیگر از رویدادهایی که از نظر استراتژیکی حائز اهمیت است، نفوذ و پیشروی عراق به سوی دزفول است که محل یکی از ایستگاه‌های عمده ارسال نفت است و خط لوله نفت آبادان تهران از آن عبور می‌کند. تصرف دزفول اهمیت فراوانی برای عراقی هادارد، زیرا در این صورت ارسال نفت از خط لوله اصلی نفت ایران دچار وقفه می‌شود و احتمالاً تأمین بنزین هواپیماهای نیروی هوایی ایران قطع خواهد شد. با آنکه نیروهای عراقی موفق به نفوذ در خاک ایران شده‌اند، با این حال مقاومت نیروهای ایران به مراتب بیشتر از آن بوده که ناظران غربی و به خصوص عراقی‌ها انتظار داشته‌اند. البته نیروهای ایران که از هنگام سرنگونی رژیم شاه دچار بی نظمی شدید شده‌اند، با مشکلاتی به ویژه در زمینه‌های ارتباط اطلاعاتی و لجستیکی مواجه هستند.
رادیو جده: نیروی دریایی عراق روز ۵۹/۷/۵، یک جمع کننده مین و یک ناو نیروی دریایی ایران را تخریب نمودند. این دو دستگاه به منطقه رأس الخیمه نزدیک شده بود که واحدهای دریایی عراق آنها را ۴۴ غرق کردند.
بازتاب اقدامات هوایی جمهوری اسلامی
رادیو لندن: کارایی نیروی هوایی ایران بدون شک به مراتب بیشتر از حد انتظار برخی ناظران بوده است. نیروی هوایی عراق موفق نشده به آسانی از حملات نیروی هوایی ایران به هدف‌های عمده اقتصادی، مانند مجموعه عظیم پتروشیمی بصره و تأسیسات نفتی شمال عراق جلوگیری نماید.
رادیو لندن: در حالی که جنگ شدیدی بین ایران و عراق جریان دارد، نیروهای ایرانی موفق شده‌اند چاه‌های نفت موصل و کرکوک و پالایشگاه نفت بصره را منهدم سازند، دولت عراق تعداد زیادی از خبرنگاران را برای دیدن ویرانه‌های شهر دعوت کرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس: هواپیماهای جنگی ایران تأسیسات نظامی حاشیه شهر بغداد را روز ۴۷ شنبه (۵۹/۷/۵) چندین بار بمباران کردند.
خبرگزاری یونایتدپرس: عراق مدعی است روز شنبه ۱۱ هواپیمای جنگی ایران را سرنگون ساخته و حمله هوایی شبانه به بغداد را خنثی کرده است. پتروشیمی عراق پس از پنج روز هنوز در آتش می سوزد.
رادیو اسرائیل: رادیو تهران گزارش داد که هواپیماهای ایران دیشب (۵۹/۷/۵)، منطقه قصرشیرین را که به تصرف عراقی‌ها درآمده، بمباران کردند، همچنین گزارش رسید که هواپیماهای ایرانی نیروهای عراق را در جنوب غربی ایران بمباران کرده‌اند. طبق اظهار تهران تأسیسات نفت در شهر کرکوک به کلی ویران شده است.
جمهوری اسلامی ایران (اوضاع داخلی، مواضع و…)
مواضع مسئولین
پیام امام به علمای اسلام و مشایخ اهل سنت و نمایندگان مجلس: حضرات آقایان در هر نقطه که هستید، مردم را برای جنگ و درگیری با آمریکا و اذناب خون خوارش چون عراق آماده کنید که جنگ، جنگ است و عزت و شرف میهن و دین ما در گروه همین مبارزات است. امروز، روزی است که تمام مردم باید از شهرهای خود دفاع کنند و به شهرهای جنگ زده کمک نمایند.
بیانات امام خطاب به ملت و ارتش جمهوری اسلامی و عراق: من به ارتش بشارت می‌دهم که شما اگر بکشید آنها را، شما به بهشت می روید و اگر آنها هم شما را بکشند، شما به بهشت می روید. قوای انتظامی و نظامی و سپاه پاسداران ما مجهز به قوه الهی هستند. سلاحشان الله اکبر است و هیچ سلاحی در عالم مقابل همچو سلاحی نیست. شنیدم که امروز یک شایعه مرگ فلانی شده است و عراق دلخوش کرده خودش را به اینکه فلانی مرد. من بمیرم که، شما باید دعا کنید خدا بمیرد! خدا هست، من کی هستم؟ ملت ما خدا دارد. صدام حسین به خدا چه کار دارد؟ حزب بعث، حزبی است که به خدا کاری ندارد. ای ارتش عراق، ای قوای مسلح عراق برگردید به اسلام تا وقت نگذشته. الان که وقت باقی است توبه کنید و ملحق بشوید به کشور اسلامی و لشکر اسلامی. دنبال یک کافر، یک ملحد که هم مسلکش الحادی است و هم خودش ملحد است، دنبال این نروید. دنبال رسول االله باشید نه دنبال صدام. اگر می‌توانید بکشید اینها را و اگر دستتان هم نمی‌رسد به اینها، رها کنید، اعراض کنید ازشان، بیایید در ایران، کشور ایران خانه شماست. اگر این خبیث دستش برسد، تمام آثار اسلام را در عراق از بین خواهد برد، تمام مساجدتان را از بین خواهد برد. ملت عراق به پا خیزید و از اسلام و حیثیت خودتان دفاع کنید. شما باید در مقابل جمعیتی که بر ضد اسلام است، قیام کرده، باید دفاع از اسلام کنید. دفاع از اسلام یک چیز واجبی است. این حزب بعث اسلام را منافی می‌دانند با مقاصدی که دارند. ملت عراق باید قیام کنند. باید انقلاب کنند، انقلاب کنید تا این را از بین ببرید.
مصاحبه نخست وزیر، آقای رجایی: ما به عنوان جهاد موظف هستیم که وسیله رسیدن حق به مردم را آماده کنیم. بنابراین چون ما معتقدیم که صدام کافر است و به مردم عراق تسلط بی جا دارد و از طریق زور حکومت می‌کند، به نظر ما تا جایی که این سد در راه خدا، در عراق وجود دارد، ما پیش خواهیم رفت. عراق متجاوز به نظام جمهوری اسلامی است و ما هم مدافع نظام جمهور یاسلامی هستیم.
محمد مکری، سفیر ایران در شوروی: شوروی در قبال جنگ ایران و عراق مایل است بلافاصله موضع بی طرفانه ای را دنبال کند.
مواضع و اقدامات ضد انقلاب
استاندار آذربایجان غربی: افراد مسلح غیرقانونی در شهر مهاباد سنگربندی کرده‌اند و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نیز در ارتفاعات و مواضع حساس اطراف مهاباد مستقرشده اند.
حزب توده: ما اطمینان داریم که تجاوز بعثی های عراقی درهم شکسته خواهد شد. زیرا به مشارکت وسیع توده‌های مردم و دفاع جانانه آنان از انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران عمیقاً ایمان داریم. دولت جمهوری اسلامی ایران باید برای محکوم کردن رژیم بعثی عراق و دفاع از حقانیت خود، از جنبش کشورهای غیرمتعهد و سازمانهای بین المللی برای محکوم ساختن تجاوز رژیم بعثی استفاده کند.
مجاهدین خلق (منافقین): در شرایط حساس و خطیر کنونی که بر این میهن حاکم است. کلیه نیروها باید متحداً در دفاع از کشور در برابر تجاوز و تهاجم خارجی عمل کنند.
اعلامیه شاپور بختیار: بحران کنونی (جنگ ای رانت و عراق) نتیجه مستقیم ماه‌ها هرج و مرج و بلوایی است که رهبران ایران برانگیختند. بی اعتنایی به قوانین حاکم بر جامعه بشری، انزوای بین المللی ایران و از هم پاشیدگی ارتش و نیروهای دفاعی کشور را به دنبال داشت. در نتیجه به این دوران ناتوانی مفرط منتهی شد که در تاریخ ایران کم نظیر است.
شاپور بختیار در مصاحبه تلویزیون فرانسه گفت که قصد دارد یک دولت ایرانی در تبعید تشکیل دهد و بدین منظور با چند کشور تماس‌هایی گرفته است، از جمله چند دولت اروپایی که اخیراً رابطه با ۵۹ خمینی را قطع نموده‌اند. هزاران افسر و خلبان ایرانی که پس از سقوط رژیم شاه به عراق گریخته‌اند، در بمباران ایران با نیروی هوایی عراق شرکت دارند و رهبری آنها را ژنرال اویسی به عهده دارد.
ژنرال بهرام آریانا، رئیس اسبق ستاد ارتش ایران از ارتش ایران خواست وحدت خود را حفظ کنند و منتظر دستورات بعدی وی برای سرنگون کردن رژیم خمینی باشند. برای سرنگونی رژیم ایران، دست به تشکیل ارتش آزادی بخش خواهد زد.
عراق (اوضاع داخلی، مواضع و….)
طارق عزیز: عراق تمام تلاش خود را برای تغذیه نفتی کشورهای غربی انجام می‌دهد. ما امکان تضمین نفت مورد نیاز فرانسه را در حد طبیعی آن داریم. ما از فرانسه درخواست اسلحه نکرده‌ایم، زیرا خود به اندازه کافی اسلحه داریم.
سعدون حمادی: عراق از پیشنهاد میانجیگری در دو سطح منطقه‌ای و بین المللی استقبال می‌کند.
وزیر دفاع عراق: عراق خواستار باز پس گرفتن اراضی مرزی و کنترل شط العرب است و تا ایران به خواسته‌های بر حق ما پاسخ مثبت ندهد، به جنگ ادامه خواهیم داد.
سفیر عراق در اسلام آباد: عراق به تهیه اسلحه از شوروی ادامه خواهد داد. این مسأله مربوط به موافقت همکاری و دوستی دو کشور است و شوروی همچنان یک کشور دوست برای عراق باقی خواهد ماند.
وزارت خارجه آمریکا: عده زیادی از ۷۰۰ آمریکایی مقیم عراق از این کشور فرار می‌کنند. به دنبال حملات هوایی ایران به جنوب عراق، حدود ۵۰۰۰ روسی از عراق به کویت گریخته‌اند و حدود ۳۰۰۰ پناهنده از ملیت‌های مختلف پشت مرز کویت گرد آمده‌اند. در پنجمین روز جنگ، عراق اعلام کرد تمام صادرات نفت خود را قطع کرده است.
مواضع واقدامات کشورها
کارتر: احتمالاً موضوع احتیاجات ایران به لوازم یدکی نظامی در مذاکره آزادی گروگان‌هاآمریکایی گنجانده خواهد شد. آمریکا در جنگ ایران و عراق دخالتی نداشته و نخواهد داشت.
رونالد ریگان، کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا: آنچه اکنون در ایران و عراق رخ داده، نتایج سیاستهای دولت کارتر ظرف سه یا شش ماه گذشته است. عدم قاطعیت سیاست خارجی و ضعف توانایی نیروی دفاعی آمریکا قابل سرزنش است. اوضاع بسیار خطرناک است و بدبختانه می‌تواند تأمین نفت جهان غرب را در معرض تهدید قرار دهد.
پنتاگون: آمریکا نیروهای نظامی خود را در خلیج فارس گسترش می‌دهد. از جمله ناوهای حامل ۲۰۶۰۰ تفنگدار دریایی آمریکا که اکنون در منطقه مستقر شده‌اند.
روزنامه نیویورک تایمز اطلاع داد که تصمیمی مبنی بر تهیه سپاه دویست هزار نفری و یکصد هزار سرباز ذخیره برای عملیات فوق العاده در منطقه، اتخاذ گردیده است و جزیره دیه گوگارسیا، پایگاه نظامی آمریکا تقویت می‌شود.
روزنامه دیلی تلگراف: از آغاز نبرد ایران و عراق، ماهواره‌های آمریکا تصاویر منطقه نبرد را ساعت به ساعت به زمین منعکس کرده‌اند و ایستگاه‌های ردیابی کلیه مکالمات ایران و عراق را ثبت و ضبط کرده‌اند.
گرومیکو در سی و پنجمین اجلاسیه مجمع عمومی سازمان ملل گفت که بر ایران فشارهای آشکاری وارد می‌شود. مگر عملیات جنگی ایالات متحده در اوایل سال جاری را چیزی جز زورگویی علنی می‌توان به شمار آورد؟ روسیه نقش حساسی را بین ایران و عراق ایفا می‌کند. مسکو از یک سو طبق پیمان دوستی ۱۵ ساله (۱۹۷۲) روسیه و عراق، سلاح این کشور را تأمین می‌کند و از سوی دیگر خواهان حفظ روابط دوستانه با ایران است.
نخست وزیر فرانسه: فروش سلاح‌ها در چارچوب همکاری موجود میان فرانسه و عراق صورت می‌گیرد و عراق برای به دست آوردن سرزمین‌هایش، طبق معاهده سال ۱۹۷۵ که ایران آن را تصرف کرده است، می جنگد.
پاپ ژان پل دوم: خاورمیانه که قبلاً در اثر اختلافات تاریخی از هم گسسته شده، با یک چنین درگیری می‌تواند عواقب ناخوشایندی در برداشته باشد. دولتها و ملت‌ها باید با خردمندی هرچه زودتر راهی برای قطع دشمنی یافته، راه گفتگو را باز کنند.
نخست وزیر یوگسلاوی و ایندیرا گاندی، نخست وزیر هند، طی بیانیه‌ای خواستار آتش بس در جنگ ایران و عراق شدند.
انور سادات: این دو طرف (ایران و عراق) احساس مسئولیت نمی‌کنند و احتمال هست نبرد گسترش یابد و اتحاد شوروی تنها کسی است که از جنگ استفاده می‌کند.
انور سادات: جنگ عراق با ایران یک موقعیت عالی برای سرنگونی آیت االله خمینی است. این سرنگونی می‌تواند با یک کودتای نظامی انجام شود و تمام کشورهای صاحب نفت حوزه خلیج فارس، از این کودتا استقبال خواهند کرد. در حالی که کویت کنفرانسی را برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق پیشنهاد کرده است، کشورهای عرب یکی پس از دیگری حمایت خود را از عراق اعلام می‌کنند. سوریه امروز به درخواست عراق در مورد گشایش مجدد خط لوله نفتی که از خاک سوریه به مدیترانه می‌رسد، جواب مثبت داد: این خط از سال ۱۹۷۶ ب یمصرف باقی مانده بود.
نخست وزیر اسرائیل: دولت اسرائیل آماده است تا در ارتباط با جنگ عراق و ایران اجازه ساختمان پایگاه‌هایی را در خاک فلسطین اشغال شده به دولت آمریکا بدهد.
مسائل خلیج فارس واقتصاد بین الملل
نخست وزیر عراق: عراق به آزادی کشتیرانی در خلیج، شط العرب و تنگه هرمز احترام می‌گذارد و کلیه امکاناتش را برای حفظ آزادی کشتیرانی به کار خواهد گرفت. رهبران ایران آزادی کشتیرانی را در منطقه که ۴۰ درصد از بازرگانی نفتی جهان از آن عبور می‌کند، تهدید می‌کنند.
عراق تهدید کرد اگر ایران سعی کند راه بین المللی کشتیرانی تنگه هرمز را ببندد، در خلیج فارس علیه ایران دست به جنگ شدیدی خواهد زد.
کارتر از سایر کشورها خواست در برخوردهای ایران و عراق مداخله نکنند و تاکید کرد تنگه هرمز باید به روی کشتی‌ها باز بماند.
تنگه هرمز راه حیاتی عبور نفت است که خلیج فارس را به آب‌های آزاد در دریای سرخ وصل می‌کند. اگر کشورهای تولیدکننده نفت نتوانند کشتی‌های حامل نفت خود را از تنگه هرمز عبور دهند، اقتصاد جهانی به زحمت خواهد افتاد.
کارتر: وجود تنگه هرمز در خلیج فارس که قسمت اعظم نفت منطقه از این گذرگاه آبی به غرب ارسال می‌شود، ضروری است و در زمان جنگ باید کشتی‌ها از آن صورت می‌گیرد.
ماسکی، وزیر خارجه آمریکا: در صورت شکست تلاش‌های سازمان ملل برای برقراری آتش بس، آمریکا و متحدانش سرگرم بررسی طرح‌های احتمالی برای باز نگاه داشتن تنگه هرمز هستند. کارتر تشکیل اجلاسی را با شرکت قدرتهای مهم صنعتی جهان برای تضمین کشتیرانی در تنگه هرمز گسترش یابد و اتحاد شوروی تنها کسی است که از جنگ استفاده می‌کند.
انور سادات: جنگ عراق با ایران یک موقعیت عالی برای سرنگونی آیت االله خمینی است. این سرنگونی می‌تواند با یک کودتای نظامی انجام شود و تمام کشورهای صاحب نفت حوزه خلیج فارس از این کودتا استقبال خواهند کرد. در حالی که کویت کنفرانسی را برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق پیشنهاد کرده است، کشورهای عرب یکی پس از دیگری حمایت خود را از عراق اعلام می‌کنند.
سوریه امروز به درخواست عراق در مورد گشایش مجدد خط لوله نفتی که از خاک سوریه به مدیترانه می‌رسد، جواب مثبت داد: این خط از سال ۱۹۷۶ بی مصرف باقی مانده بود.
نخست وزیر اسرائیل: دولت اسرائیل آماده است تا در ارتباط با جنگ عراق و ایران اجازه ساختمان پایگاه‌هایی را در خاک فلسطین اشغال شده به دولت آمریکا بدهد.
تحلیل‌ها و تفسیرها
رادیو لندن: طبق گزارش منابع اطلاعاتی غربی که جنگ را از طریق ماهواره و به وسیله ارتباطات رادیو زیر نظر داشته‌اند، عراقی‌ها از ارتش خود به تعداد تقریبی ۲۰۰ هزار نفر، ۴۰ هزار نفر را به جنگ اعزام داشته‌اند. گفته می‌شود نیروهای ایرانی شرکت کننده در جنگ ۲۵ هزار نفرند. هنوز جنگ به نبرد زمینی محدود بوده و درگیری در امتداد مرز متمرکز گردیده است.
خبرگزاری آسوشیدپرس: دیلی تلگراف نوشت عراق در جنگ اعلام نشده‌اش علیه ایران از ۱۳ لشکر خود، فقط ۳ تا ۴ لشکر را وارد کارزار کرده، و این در حالی است که از نیروهای نظامی ایران فقط دو لشکر شرکت دارند.
رادیو آمریکا: نیروهای عراقی برای به کنترل کامل درآوردن خرمشهر می‌جنگند و نیروهای ایرانی نیز به شدت مقاومت می‌کنند. شورای امنیت کمیسیونی متشکل از سه کشور را مأمور میانجیگری کرده است. بنی صدر اعلام کرد که ایران حاضر به پذیرش میانجی نیست، در عوض بغداد آمادگی خود را برای آشتی اعلام کرده است.
ر ادیو آمریکا: ریگان، نامزد انتخاباتی حزب جمهوریخواه: تزلزل و ضعف نیروهای نظامی آمریکا خلأ قدرتی در منطقه حساس خاورمیانه به وجود آورده که جنگ ایران و عراق یکی از پیامدهای آن است.
رادیو مسکو: آمریکا در پی آن است تا نظر متحدان خود از جمله انگلستان را مورد استقبال نیروی دریایی در منطقه خلیج فارس جلب کند. هم اکنون ۲۹ ناو جنگی ایالات متحده به سواحل خلیج فارس نزدیک می‌شوند و واحدهای نظامی «سپاه واکنش سریع» به حال آماده باش درآمده‌اند. مقام‌های رسمی آمریکا در گفتار خواستار حفظ بی طرفی دقیق هستند، ولی در عمل می‌کوشند از این حوادث به نفع خود استفاده کنند. دوستان واقعی ایران و عراق از آنها دعوت می‌کنند تا اختلافات را از راه‌های مسالمت آمیز حل و فصل کنند.
رادیو باکو: امپریالیستهای آمریکا که دشمنان قسم خورده خلق‌های ایران و عراق هستند، قصد دارند از این درگیریها به عنوان بهانه‌ای جهت مداخله در امور منطقه و اجرای هدف‌های نو استعماری خود از جمله خفه ساختن انقلاب ایران استفاده کنند. نیروهای ترقی خواه جهان خواستار حل مسالمت آمیز اختلافات ایران و عراق و خواستار پایان مداخله ایران در خلیج فارس هستند.
خبرگزاری تاس: روزنامه دیلی نیوز می‌نویسد: آمریکا تحت لوای تضمین عرضه نفت می‌خواهد در جنگ ایران و عراق دخالت نظامی کند. مقامات پنتاگون معتقدند وجود دو ناو هواپیما بر «نیروهای واکنش سریع» امکان تحقیق این هدف را ساده خواهد کرد.
رادیو لندن: نشریه تایمز می‌نویسد: کارتر پیشنهاد تشکیل یک نیروی دریایی بین الملل متشکل از ناوهای بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، آمریکا و آلمان غربی را برای جلوگیری از بسته شدن تنگه هرمز داده است. این پیشنهاد ممکن است در کشورهای خلیج فارس واکنش‌های متفاوتی ایجاد کند. بهتر است این نیروی دریایی از کشورهای قطر، کویت، عمان و امارات عربی تشکیل شود و قدرتهای غرب از آن حمایت کنند و تجهیزات در اختیارشان قرار دهند، زیرا چنین نیرویی حساسیت شوروی را بر نخواهد انگیخت.
رادیو لندن: اگر ۶ روز پیش، صدام فکر می‌کرد که فرصت مناسبی برای تحقیر ایران پیدا کرده و می‌تواند موضع میانجیگری خود را در عراق تحکیم بخشد و مرد قدرتمند جهان عرب شود، امروز باید در این طرز فکر تجدید نظر کند. هدف عراق از حمله به ایران بی اعتبار کردن رژیم آیت االله خمینی بوده است، ولی به نظر می‌رسد که هدف مزبور با شکست مواجه شده و برعکس موجبات اتحاد مردم ایران را فراهم ساخته است. هدف عراق از حمله به ایران بی اعتبار کردن رژیم آیت االله خمینی بوده است، ولی به نظر می‌رسد که هدف مزبور با شکست مواجه شده و برعکس موجبات اتحاد مردم ایران را فراهم ساخته است.
رادیو کلن: انزوای ایران در صحنه جهانی و پشتیبانی اعراب از صدام باعث شده تبلیغات جنگی به سود عراق گسترش یابد. البته ابراز همبستگی اعراب نسبت به عراق به دلیل علاقه مندی به رژیم عراق نیست، بلکه ترس از انقلاب ایران است که آنان را به حمایت از عراق واداشته است. حکومت بعثی عراق سال‌ها از تفوق سیاسی و نظامی و نقش رهبری ایران در منطقه خلیج فارس دلی پرکینه داشت. امروز، صدام خود را در موقعیتی می بیند که می‌تواند ایران تضعیف شده است از تب انقلاب را به زانو درآورد و سیادت روابط خود را در منطقه اعمال نماید.
ایران پس از انقلاب سیاست عجیب انزوای مطلق را برگزیده که با توجه به جهان امروز و روابط بین الملل و وابستگی کشورهای جهان سوم، اتخاذ چنین سیاستی برای یک کشور مهلک است. در حالی که عراق با سیاست خارجی محاسبه شده، حمایت جهان عرب و کشورهای تولیدکننده اسلحه و مهمات را به خود جلب کرده است و می‌تواند سرنوشت جنگ را به ضرر ایران تعیین کند.
روزنامه فرانسوی دوروز: پیشنهاد کارتر در مورد تشکیل کنفرانس شش کشور برای حفظ امنیت تنگۀ هرمز با اعلامیه مشترک آمریکا و شوروی مبنی بر بی طرفی کامل مباینت دارد و این فکر را قوت می بخشد که شوروی و آمریکا به رقابت برخاسته‌اند تا هریک به نفع خویش اقدام نمایند.
خبرگزاری چیننو: شوروی از اختلافات ایران و عراق می‌تواند بهره برداری کند، برای همین غرب باید عملیات مسکو را زیر نظر بگیرد. مسکو می‌تواند با استناد به قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروی، آن کشور را اشغال کند. اگر مسکو بتواند نقش میانجی را ایفا کند، نفوذ سیاسی تازهای در منطقه به دست خواهد آورد.
روزنامه مردم، ارگان حزب کمونیست چین: جنگ ایران و عراق بهانه‌ای به دست شوروی می‌دهد تا نیروهای خود را به خلیج فارس اعزام دارد.
تلویزیون آلمان: ژیسکاردستن، رئیس جمهوری فرانسه قصد دارد نقش میانجی را میان ایران و عراق به عهده گیرد، ولی چون روابط نزدیکی با عراق دارد، تصور نمی‌رود کاملاً بی طرف بماند.
ادامه دارد…
