خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ زینب رازدشت: سیاستگذاری و برنامه‌ریزی درباره فعالیت‌های مربوط به امور حقوقی و مجلس در چارچوب سیاست‌های وزارتخانه، نظارت بر تنظیم و انعقاد قراردادهای داخلی و خارجی از نظر حقوقی و قانونی و مشارکت در تهیه و تنظیم فرم‌ها و دستورالعمل‌های حقوقی، نظارت بر تعیین ضوابط مربوط به شناسایی و ثبت آثار فرهنگی و هنری و حقوق مادی و معنوی مخترعان، مؤلفان، هنرمندان و پدیدآورندگان کلیه آثار فرهنگی، هنری و مطبوعاتی و نظارت بر مطالعه و بررسی و تهیه گزارش و اطلاعات و آمار از وضع فرهنگی استان‌ها و ارائه گزارش‌های مورد نیاز درباره مشکلات، تنگناها، نظرات و ویژگی‌های واحدهای استانی و پیشنهادهای لازم به مراجع و شوراهای برنامه ریزی بخشی از وظایفی است که در سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در معاونت حقوقی وزارتخانه ثبت شده است.
درباره شرح وظایف، دغدغه‌های معاونت و اقدامات انجام شده ساعتی با سیدمحمد هاشمی جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گفت وگو نشستیم.
* آقای هاشمی، انتصاب شما به عنوان جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قدری با سر و صدا همراه شد، ماجرا چه بود؟
برخی وزارتخانه‌ها مثل وزارت امور خارجه از نظر ساختاری قائم مقام دارند و بعضی‌ها وزارتخانه‌ها که تعدادشان اندک است، پست قائم مقامی را در ساختارشان قرار داده‌اند.
طبق بخشنامه سال ۱۴۰۰ سازمان استخدامی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند بخشی از وظایف خود را به یکی از معاونان خود واگذار کند و آن معاون هم به عنوان جانشین وزیر فعالیت کند و این به معنای یک پست ترکیبی است. سمت جانشینی وزیر یک سمت بی سابقه و حتی کم سابقه هم نیست؛ چرا که در سال‌های متمادین در دوره‌های مختلف مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عناوین جانشین، قائم مقام و دستیار ارشد وزیر مرسوم بوده است. در این دولت هم به منظور کمک به راهبری فعالیت‌های مختلف وزارتخانه، چنین پستی در ساختار کلی مجموعه قرار گرفت. وظایف کلی این پست در آن حکم آمده، که یکی از آنها پیگیری طرح تحولی وزارتخانه است و دومین مسأله ایجاد انسجام و هماهنگی برای حوزه‌های مختلف فعالیت وزارتخانه است. به هرحال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شامل حوزه‌های مختلفی می‌شود که می‌توان به حوزه‌های هنری، سینمایی، کتاب، قرآن اشاره کرد. علاوه بر این حوزه‌ها، سازمان‌هایی زیر نظر وزارتخانه است که می‌توان به سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان حج و زیارت، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کانون‌های فرهنگی، هنری مساجد اشاره کرد.
به نظر می‌رسد موضوع جانشینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آن‌هایی که متعجب بودند، به دلیل بی اطلاعی‌شان بود و متأسفانه برخی از رسانه‌ها حساسیت این موضوع را بیشتر کردند و در نهایت شاهد شایعاتی در این خصوص بودیم درحالی که این پست، همیشه در وزارتخانه‌ها با عناوین مختلف بوده است.
* به نظر شما پست جانشینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تا چه اندازه می‌تواند به ساختار وزارتخانه کمک کند و حتی به واسطه این پست تا چه اندازه کارهایی که روی زمین مانده به سرانجام می‌رسد؟
ما برای این کار ابتدا یک ستاد مرکزی هماهنگی محتوا در وزارتخانه ایجاد کرده‌ایم تا مسائل مشترک و اهداف موضوعی خودمان را در آنجا بیاوریم و همچنین با حضور همه بخش‌های ستادی و استانی و به کار گرفتن آنها، با تقسیم کار و یک سری از وظایف، عملیات مشترکی را برای مجموعه وزارتخانه تعریف کنیم. همچنین موضوعاتی را که فرابخشی است و صرفاً یک حوزه، سازمان یا معاونت درگیر آن نیست، معمولاً در ستاد هماهنگی محتوا یا به اسم جانشینی، هماهنگ و پیگیری می‌کنیم.
* شما سال گذشته در مصاحبه‌ای گفتید پادرمیانی کرده‌اید برای هنرمندانی که در اتفاقات سال ۱۴۰۱ در فضای مجازی اظهار نظرات منفی کرده بودند، اتفاقات منفی نیافتد. آیا این پادرمیانی بازدارنده بود؟
از حیث بخش حقوقی سعی می‌کنیم در اولین اقدام گفتگوی صمیمی با کنشگران فرهنگی، هنری و رسانه‌ای داشته باشیم؛ گاهی اوقات هنرمندان را از بار حقوقی صحبت‌هایی که می‌کنند و علم دقیق و کاملی به جوانب حقوقی آن ندارند مطلع می‌کنیم؛ سعی می‌کنیم تا این گفتگوها را میان هنرمندان جا بیندازیم و تا حدودی در این کار موفق بوده‌ایم.
پس از صحبت با هنرمندان، طبعاً آنها متوجه حسن نیت ما می‌شوند؛ این فضای دوستانه و همدلانه با فضایی که آنها تصور می‌کنند، بسیار متفاوت است. آنها در این فضای گفتگو متوجه می‌شوند که نگاهمان سلبی و مچ‌گیری نیست و قرار است به آنها کمک کنیم و حتی در برخی مسائل پادرمیانی کنیم.
اگر هنرمندان از بار حقوقی مباحثی که مطرح می‌کنند، خبر داشته باشند، هرگز به آن مباحث وارد نمی‌شوند. ما طبیعتاً اینجا سعی می‌کنیم به متناسب موضوع و افراد، برای حل موضوع، توجیه شدن و آگاهی پیدا کردن کسانی که رفتار غیرحقوقی انجام داده‌اند پادرمیانی‌هایی داشته باشیم.
ما تلاشمان را کرده‌ایم تا به سمت تخفیف در مجازات‌هایشان پیش برویم و این موارد را از طریق مقامات قوه قضائیه انجام می‌دهیم، که در قوه قضائیه نگاه مساعد مسئولان وجود دارد و در بسیاری از موارد با ما همدلی خوبی داشتند. در همین اواخر یک تا دو پرونده را پیگیری کرده‌ایم و این پیگیری‌ها تا زمانی ادامه دارد که به نقطه‌ای برسیم که فردی که رفتار غیرحقوقی داشته است، متوجه، آگاه و توجیه شود و طبیعتاً اراده بر تصحیح داشته باشد. و تلاش می‌کنیم از آن سمت هم دستگاه قضائی را به سمتی سوق دهیم که به سمت تسهیل و تخفیف گام بردارند.
*در زمینه حمایت از خرده فرهنگ‌های بومی چه سیاست‌هایی را در پیش رو دارید؟
وًاقعا نگاه به خرده فرهنگ‌ها و نگاه به شهرستان‌ها و استان‌ها به یک عبارت دیگر عدالت فرهنگی، یکی از اصلی‌ترین رویکردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدا تا کنون بوده است. در راستای حمایت از این خرده فرهنگ‌ها، اقدامات و برنامه‌های مختلفی در شهرستان‌های کوچک انجام شده است.
یکی از اقدامات‌مان در توجه به خرده فرهنگ‌ها، برگزاری جشنواره تئاتر در سال گذشته به صورت منطقه‌ای بود، یعنی جشنواره‌ها با همان اقتضائات استانی و خرده فرهنگ‌ها درشهرستان‌های کوچک برگزار شد که این جشنواره‌ها با استقبال مردم مواجه شد.
امروزه حمایت‌های لازم را از استان‌ها انجام دادیم و روال به این صورت بوده که رویدادهای فرهنگی در اکوسیستم فرهنگی منطقه‌ای در حال انجام است. ما با یک منطق درست مبنی بر تمرکز بر استان‌ها و پایتخت‌زدایی پیش می‌رویم؛ چه از جهت اختیارات اداری و نظارتی و چه از جهت حمایت‌های مختلف این کار را انجام می‌دهیم. برای مثال آموزش هنر برای همه طرحی بود مه در سراسر کشور انجام شد و تا کنون بالغ بر صد هزار هنرجو در مناطق محروم در دوره‌های مختلف شرکت کردند.
زمانی که دشمنان ما این توفیقات را مشاهده می‌کنند، طبیعتاً به دنبال کارهای استیصال گونه می‌روند و نتیجه این رفتارهای حقوقی می‌شود که به بهانه‌های واهی مسئولان فرهنگی را تحریم می‌کنند. البته تحریم‌ها برای ما نشانه غیظ آن‌هاست و به هرحال می‌توانیم بگوییم از این بابت که غیظ آنها را می‌بینیم خوشحال هستیم از جمله یکی دیگر از اقدامات‌مان، می‌توان به راه اندازی انجمن دف نوازان اشاره کرد. مرکز کانون این انجمن در استان کردستان شهر سنندج راه اندازی شده است و یا جشنواره شعر بلوچ که در حال اقدام برای تشکیل آن هستیم. همچنین اهتمامی که ما در جشنواره‌های مختلف به شعر عربی داریم و یا به فرهنگ اقوام می‌پردازیم، در این راستا است.
تقویت دوچندان بنیاد آذربایجان یکی دیگر از اقدامات ما به شمار می‌رود که پیش از این صرفاً با رویکرد علمی فعالیت می‌کرد. هم‌اکنون بنیاد آذربایجان با رویکرد تبلیغی، ترویجی، فرهنگی و هنری جانی دوباره گرفته است و این امر به دلیل رویکرد اهتمام و توجه و حمایت از خرده فرهنگ‌ها بود.
* مهم‌ترین چالش پیش روی حال حاضر معاونت حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چیست؟
مهم‌ترین دغدغه‌ای که داشتیم، به سرانجام رساندن مسأله مالکیت معنوی است. این موضوع یکی از دغدغه‌های جدی ما در معاونت به شمار می‌رود. دومین مسأله ما، انسجام و راهبری محتوایی و فرهنگی و توجه دوچندان به اصناف و صنوف فرهنگی هنری رسانه‌ای است. همچنین دغدغه سوم ما هم ایجاد وحدت رویه در تبعیت از مجوزهای فرهنگی هنری در سراسر کشور است.
حتی آقای اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون اول رئیس جمهور در جلسه رسمی هیأت دولت این موضوع را بیان کردند که همه باید از قوانین و مجوزهای صادره از بخش‌های حاکمیتی تبعییت کنند.
* اخیراً یک سری از چهره‌های فرهنگی تحریم شده‌اند و شما هم یکی از چهره‌هایی هستید که از سوی دشمنان تحریم شده‌اید. در این خصوص قدری برای‌مان صحبت کنید…
تحریم یک روی شادانه دارد که باعث شوخی و مزاح است؛ از این جهت که تحریم کردن دارایی‌ها برای من چندان مشکلی پیش نمی‌آورد، حتی اگر مرا در ایران هم تحریم کنند، چیز قابلی برای تحریم کردن نیست (با خنده)؛ چه برسد که در آمریکا و انگلیس و اتحادیه اروپا باشد. نکته دوم این مسأله رویکرد خصمانه و ایجاد شکاف در جامعه هنری کشور است و دشمن می‌خواهد با طرح این موضوع، حوزه فرهنگ و هنر و تعاملات مجموعه‌های فرهنگی و حاکمیت و توفیقاتی که در این حوزه وجود دارد را، تحت تأثیر قرار دهد.
البته این موضوع را هم باید بگویم که زمانی که ما وزارت فرهنگ را تحویل گرفتیم، همزمان با شیوع ویروس کرونا و افزایش فوتی‌ها بر اثر کرونا بود. شاید این یک مسأله اجتماعی و بهداشتی است، اما در حوزه فرهنگ اثرگذار بود تا جایی که در چنین شرایط بحرانی عرصه فرهنگ و هنر تعطیل شد و ده‌ها هزار هنرمندی که از راه هنر ارتزاق می‌کردند، بیکار شدند.
پس از اتمام ویروس کرونا و جان گرفتن عرصه فرهنگ و هنر، شاهد مسأله فتنه در پاییز سال ۱۴۰۱ بودیم. اتفاقی که عده‌ای نوعاً خارج نشین و شکم سیر، دشمن ایران و دشمن اتحاد مردم ایران، آمدند و زور و تمرکز خودشان را بر دوری هنرمندان بر تولید گذاشتند. در چنین شرایطی مجموع وزارتخانه با همان نکاتی که از توجیهات حقوقی گرفته تا راهبری‌های مختلف، ایجاد تعامل تا تسهیل برای برگزاری رویدادها و تولیدات مختلف دوباره به مدار همدلانه و پر رونق خودش بازگشت که در خبرها شاهد بودیم و بارها وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به آمارهای موجود عنوان کرد که بهار امسال پررونق‌ترین بهار فرهنگی و هنری بود.
زمانی که دشمنان ما این توفیقات را مشاهده می‌کنند، طبیعتاً به دنبال کارهای استیصال گونه می‌روند و نتیجه این رفتارهای حقوقی می‌شود که به بهانه‌های واهی مسئولان فرهنگی را تحریم می‌کنند. البته تحریم‌ها برای ما نشانه غیظ آن‌هاست و به هرحال می‌توانیم بگوییم از این بابت که غیظ آنها را می‌بینیم خوشحال هستیم.
* برخی از هنرمندان از برنامه هفتم توسعه گلایه‌هایی داشتند. به نظر شما این گلایه‌ها وارد هستند؟
لایحه برنامه هفتم توسعه، لایحه بودجه نیست، بلکه لایحه برنامه است. اعتراض هنرمندان به اعتبارات نبود بلکه آنها به اختیارات مندرج در آن گلایه داشتند و عنوان کردند اختیاراتی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برداشته شده و به سازمان صدا و سیما واگذار شده و یا از حدود وظایف صنوف فرهنگی و امثال آن کم شده است. در این خصوص طی جلسه‌ای برای‌شان مفصل صحبت خواهم کرد و ابهامات به زودی مرتفع می‌شود.
* سوال آخر هم درباره اعزام خبرنگاران و عکاسان به غزه و مسأله غزه و شهادت این صنف!
معاونت مطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص شهادت خبرنگاران در غزه بیانیه‌ای اعلام کرد. همچنین جلسه‌ای را با حضور خبرنگاران و اصحاب رسانه برگزار کرد. جلسه خوبی را شاهد بودیم و همه سلایق متنوع سیاسی کشور در این جلسه حضور داشتند و در دفاع از مردم فلسطین و غزه و محکومیت رفتار وحشیانه صهیونیست‌ها و در اکرام و تکریم شهدای رسانه این جنگ سلحشورانه اخیر صحبت‌هایی انجام شد. البته ما در رابطه با حوادث غزه پیگیری‌های بین المللی را خواهیم داشت.
